Teksten video's 2023
Teksten video's 2022
Teksten video's 2021
Teksten video's < 2021
Playlist met alle video's
God ziet mij - Maria's keuze - Een religieuze saus - Antiheld - Amen! - Normbesef - Wie ben Ik? - Lastigheid - Prediker - Relatie - de ware aard - Gods stem - Escapisme - 2e kans - Tolerantie - Defaitisme - Pasen - Navalny (2) - Navalny (1) - Wolven - Schuldig verzuim - Spiritualiteit - Stormen
#114 God ziet mij
Over de balk en de splinter (8')
10/11/2024
Tekst van de video
Wie al wat ouder is, herinnert zich nog het zwart-wit TV-scherm met een verhouding van 3 op 4. Dat oude bijna vierkante filmformaat leende zich goed voor de productie van een beeldbuis.
Later kwam er de kleuren-tv en het breedbeeld, met een beeldverhouding die overeenkomt met die van het menselijk zicht. Zo werd de kijkervaring realistischer en kon men ook grotere beelden tonen.
Maar foto's en filmbeelden hebben hun beperkingen. Willen we bijvoorbeeld weten wat er schuilgaat onder de menselijke huid, dan heb je een MRI- of een CT-scan nodig. En zelfs dan blijven de diepste gedachten, gevoelens en motieven verborgen. Niet alleen voor de buitenwereld, want vaak schatten we ook onszelf verkeerd in.
Hoe is het mogelijk dat je wel de splinter in het oog van je naaste ziet, maar de balk in je eigen oog niet opmerkt? Hoe kun je tegen je naaste zeggen: broer, laat mij die splinter uit je oog verwijderen, terwijl je de balk in jouw oog niet ziet? Hypocriet, verwijder eerst de balk uit je eigen oog. Dan zul je goed genoeg zien om de splinter uit het oog van je naaste te verwijderen. (Lucas 6:41-42 Gods Boek)
We hebben, voor een objectieve beoordeling van onszelf, buitenstaanders nodig die inkijk hebben in ons leven, en hun gedacht durven zeggen omtrent die balk of die sprinter, en alle andere vuiltjes. Eerlijke mensen kunnen ons zo helpen, maar ook God wil ons aanspreken, door in ons geweten duidelijk te maken waar we staan, en Hij is daarvoor goed geplaatst, gezien zijn onvergelijkbaar dieptezicht.
Iedereen vindt van zichzelf dat hij het goed doet. Maar de Heer kijkt hoe je van binnen werkelijk bent. (Spreuken 21:2 BB)
Het licht van de Heer beschijnt de geest van de mens, het dringt door tot in zijn diepste gedachten. (Spreuken 20:27 NBV21)
Want het woord van God is vol leven en kracht. En het is scherper dan het scherpste zwaard. Het dringt zó diep in ons door, dat het ziel en geest van elkaar kan scheiden. Het laat ons zien wat er in ons is, al zit het nóg zo diep verborgen. Het brengt onze diepst verborgen gedachten en plannen aan het licht. Niemand kan zich voor God verbergen. Alles wat we zijn en doen, is zichtbaar voor God. … (Hebreeën 4:12-13 BB)
God heeft niet enkel dieptezicht, maar ook een onvergelijkbaar vertezicht, in het verleden, het heden en de toekomst. Ook daarom is Hij goed geplaatst, niet alleen om ons duidelijk maken waar we nu staan, maar ook om te tonen waar we heen moeten, en om ons te begeleiden op die levensweg.
De ontdekkingsreizigers moesten het doen zonder GPS. Zeker in de dicht begroeide jungle was dat moeilijk, want daar konden ze slechts enkele meters voor zich uit zien. Al wat verder lag, was onbekend terrein.
Vandaag weten we waar we ons precies bevinden, welk landschap ons verderop wacht, of er een ongeval gebeurd is, en hoe laat we hopelijk arriveren. Maar toch zijn we – figuurlijk – vaak het noorden kwijt, en we weten ook niet wat de toekomst brengt. Met "Ik heb geen glazen bol", geeft de expert zijn beperkingen aan. Hij kan wel prognoses maken, maar niet in de toekomst kijken.
Gods zicht kent geen beperkingen. Hij bevindt zich niet in de donkere jungle, maar wel in een andere dimensie met een zicht op wat hier allemaal gebeurt. Hij is alomtegenwoordig, en Hij is dat ook in de tijdsdimensie. Verleden, heden en toekomst liggen als een kaart voor Hem uitgespreid, want Hij staat tegelijk in en buiten de tijd. Volgens de relativiteitstheorie zijn ruimte en tijd verweven. Tijd staat niet los van ruimte en materie, maar ze zijn samen ontstaan. Als God aan de basis ligt van de materie, dan is het logisch dat ook de tijd als een 360 graden panoramafoto voor Hem ligt uitgespreid. Hij weet wat nog komen moet in het leven van elk mens en waar de geschiedenis uitmondt.
Al aan het begin vertel Ik wat er aan het eind zal gebeuren. Ik spreek van tevoren over dingen die nog niet gebeurd zijn. En alles wat Ik van plan was, doe Ik. (Jesaja 46:10 BB)
Ben Ik soms een God die maar op één plaats tegelijk is en die niet van veraf kan zien wat zij uitvoeren? Kan iemand zich voor Mij verbergen? Ben Ik niet overal tegelijk, in de hemel en op de aarde?’ zegt de Here. (Jeremia 23:23-24 HTB)
Want de ogen van de HEER gaan vorsend rond over heel de aarde om allen te helpen, die Hem onverdeeld toebehoren. (2 Kronieken 16:9 WV)
'Ik ben de alfa en de omega’, zegt God, de Heer, Hij die is, die was en die komt, de Almachtige. (Openbaring 1:8 Gods Boek)
Waarom wordt Gods unieke diepte- en vertezicht zo benadrukt in de Bijbel? Wel, het illustreert dat God werkelijk God is, verheven boven het universum en boven de geschiedenis. Hij is dus – zoals ik al zei – goed geplaatst om ons duidelijk te maken waar wij nu staan, en om ons te begeleiden op onze levensweg naar een betere toekomst.
Hij kan ons vernieuwen en ons de kracht geven om zwakheid en zonde te overwinnen, en Hij kan waar nodig het leven bijsturen. Ik mocht meermaals persoonlijk ervaren hoe Hij dat in mijn leven deed, door de juiste mensen op het juiste tijdstip op mijn pad te brengen, en door deuren te openen en te sluiten.
Soms laat God ons ook delen in de kennis van het landschap dat ons verderop wacht. Dat zie je in profetische teksten in de Bijbel omtrent het komende tweede bezoek van Jezus aan deze aarde, dat klinkt in de woorden "uw koninkrijk kome" van het Onzevader. Die Vader geeft perspectief in duistere tijden, en spreekt mensen moed in.
Maar God komt meestal niet ongevraagd tussenbeide. Je moet Hem welkom heten. Hoe koning David dat deed, lezen we in meerdere psalmen. Want Hij ziet Gods alwetendheid niet als een bedreiging, maar als een welkome kans voor een voorspoedig leven.
God, ik wil dat U alles van me weet. Kijk in mijn hart, onderzoek mijn gedachten. Zeg het me als ik iets verkeerds doe, en help me om weer te leven zoals U het wil. (Psalm 139:23-24 BB)
#113 Foute gesprekspartners?
Waarom wordt Maria's keuze niet gerespecteerd? (8')
27/10/2024
Tekst van de video
Een diepgaand gesprek met iemand die je 100% kan vertrouwen, en die bereid is om je ook in moeilijkheden bij te staan, is een grote rijkdom. Een gebed kan daarop lijken. Maar er is een pijnpunt dat een vruchtbaar gesprek met God hypothekeert, want God moet zijn troon delen met zoveel heiligen, waardoor Hij vaak van de troon gestoten wordt en een bijrol als figurant krijgt toegewezen. En zo vervangen we geloof door bijgeloof en missen we de bijstand die God wil schenken.
De waarde van gebed wordt tenietgedaan wanneer we de foute gesprekspartner kiezen, doordat we niet de hemelse Vader of Jezus aanspreken, maar wel moeder Maria of andere heiligen. God vraagt uitdrukkelijk dat we Hem zouden contacteren – waarom spreken we dan een mens aan? Ook al had die uitzonderlijke kwaliteiten en verkeert die nu in Gods gezelschap.
Nergens in de Bijbel zie je zoiets. Jezus en de discipelen spraken de hemelse Vader aan – nooit richten zij zich tot Abraham, Mozes of Elia … en dat waren nochtans dé monumenten wat betreft de godsrelatie – de onbetwiste heiligen uit het Oude Testament, bekend om hun medeleven, ook met de inwoners van Sodom en met de opstandige Israëlieten in de woestijn, en ze waren befaamd om de vele wonderen die God deed in antwoord op hun vraag. Toen die heiligen op aarde leefden, konden Israëlieten voordeel halen uit hun vriendelijkheid en godsvertrouwen, maar nadat ze afscheid hadden genomen van dit leven, hebben zij die bemiddelende rol niet meer vervuld. Want bidden deed je tot God, en tot niemand anders.
En dan was er Moeder Maria. Familie, vrienden en buren hebben ongetwijfeld voordeel gehaald uit haar vriendelijkheid en godsvertrouwen. De evangeliën beschrijven uitgebreid haar bijzondere roeping en wat er gebeurt rond Jezus’ geboorte. En twaalf jaar later is Maria kort aan het woord bij die onrustwekkende verdwijning van Jezus op de terugweg van de pelgrimstocht naar Jeruzalem, waar Jezus in de tempel achterbleef. Maria komt nog even in beeld wanneer Jezus rond de leeftijd van 30 jaar zijn taak op zich nam. Want wanneer een bruiloft te Kana dreigt uit te lopen op een fiasco wegens een tekort aan wijn, verwijst ze het personeel naar Jezus. 'Doe maar wat Hij jullie zegt, wat het ook is.’ (Johannes 2:5 NBV21) – dat zijn haar laatst gekende woorden. Ze legt de focus op Jezus, en vanaf dan blijft ze op de achtergrond.
En ook Jezus verwijst haar viermaal naar de achtergrond door afstand te creëren tussen hemzelf en haar. Eerst bij die pelgrimstocht, dan bij de bruiloft, verder wanneer zijn familie zijn missie wil stopzetten en tenslotte wanneer iemand moeder Maria in de bloemetjes zet.
(1) … ‘Kind, wat heb Je ons aangedaan? Je vader en ik hebben met angst in het hart naar Je gezocht.’ Maar Hij zei tegen hen: ‘Waarom hebt u naar Me gezocht? Wist u niet dat Ik in het huis van mijn Vader moest zijn?’ (Lucas 2:48-49 NBV21)
(2) Toen de wijn bijna op was, zei de moeder van Jezus tegen Hem: ‘Ze hebben geen wijn meer.’ ‘Vrouw, wat wilt u van Me?’ zei Jezus. ‘Mijn tijd is nog niet gekomen.’ (Johannes 2:3-4 NBV21)
(3) … Toen er tegen Hem gezegd werd: ‘Uw moeder en uw broers staan buiten en zoeken U,’ antwoordde Jezus: ‘Wie zijn mijn moeder en mijn broers?’ Hij keek de mensen aan die in een kring om Hem heen zaten en zei: ‘Jullie zijn mijn moeder en mijn broers. Want iedereen die de wil van God doet, die is mijn broer en mijn zus en mijn moeder.’ (Marcus 3: 32-35 NBV21)
(4) … een vrouw uit de menigte [verhief] haar stem en riep tegen Hem: ‘Gelukkig de schoot die U gedragen heeft en de borsten waaraan U gedronken hebt!’ Maar Hij zei: ‘Gelukkiger zijn zij die naar het woord van God luisteren en ernaar leven.’ (Lucas 11:27-28 NBV21)
Jezus creëerde afstand – moeder werd mevrouw – niet uit ondankbaarheid, maar omdat zijn missie voorrang had, en een universele draagwijdte had gericht op alle mensen.
Hoe reageerde moeder Maria? Bij Jezus’ geboorte voorspelden engelen de bijzondere roeping van die boorling, en Lucas vermeldt "Maria bewaarde al deze woorden in haar hart en bleef erover nadenken". En bij dat incident 12 jaar later, vermeldt Lucas een gelijkaardige respons.
Maria gaat dus niet naar buiten, maar naar binnen. Niet naar mensen, maar naar God. Ze gedraagt zich niet zozeer als moeder van die bijzondere Zoon, maar als de trouwste volgeling van de Messias. Zij is aanwezig bij de kruisdood, en na de verrijzenis wordt ze vermeld in gezelschap van de eerste christenen in Jeruzalem, maar niet als een Jeanne d'Arc.
Als Maria er voor koos om op de achtergrond te blijven, en als Jezus daar ook expliciet op aandrong, waarom wordt die keuze dan niet gerespecteerd?
Want vanaf de vierde eeuw wordt Maria tegen wil en dank, opgehemeld en op de troon gezet, vaak met een onmondige peuter op haar schoot. Het is de omgekeerde wereld, en zo vervreemdt de biddende mens van God.
Op de bruiloft verwees Maria het personeel naar Jezus, maar later genoot Hij voldoende bekendheid en heeft zij die bemiddelende rol niet meer vervuld. Zeker niet nadat ze afscheid had genomen van dit leven, want bidden doe je tot God, en tot niemand anders.
Een argument voor heiligenverering is dat je beter door mensen, dan door God begrepen wordt. Maar dat is een overschatting van de mens en een onderschatting van God, temeer omdat die God in de persoon van Jezus zelf ook mens geworden is.
We hebben een Hogepriester (Jezus) die ons kan begrijpen als we zwak zijn. Want we hebben een Hogepriester die op dezelfde manier als wij met het kwaad te maken heeft gekregen. Maar Híj werd nooit ongehoorzaam aan God. Daarom mogen we altijd vol vertrouwen naar Gods troon komen. God verlangt ernaar om ons te vergeven. Daarom zullen we van Hem vergeving krijgen wanneer we verkeerd hebben gedaan. Want Hij zal altijd goed en vriendelijk voor ons zijn. Hij zal ons op het juiste moment te hulp komen. (Hebreeën 4:15-16 BB)
Bidden doe je tot God en tot niemand anders.
#112 Pimpen met een religieuze saus
Jezus voor de kar spannen (8')
13/10/2024
Tekst van de video
Je kan een flets gerecht, met minderwaardige ingrediënten, pimpen met een pikante saus. Het smaakt dan wel iets beter, maar de kwaliteit gaat er wellicht niet op vooruit, integendeel. Pimpen betekent iets opsmukken of versieren op een opgeklopte manier, zodat het er mooier uitziet dan het eigenlijk is, en ook meer aandacht trekt. Bovendien kan je zo gebreken verbergen, zoals bij een gepimpte auto, waar sporen van een accident werden weggewerkt.
Er zijn politici die een kwaadaardige agenda pimpen met een religieuze saus, zodat hun programma er mooier uitziet en ze meer steun verwerven. Dat soort lofzang aan de godsdienst is van alle tijden, en kan ook vandaag veel mensen overtuigen – aan beide zijden van de oceaan.
Sommigen zijn blij wanneer een politicus of een bekendheid lippendienst bewijst aan de christelijke moraal, zelfs indien de levensstijl het tegendeel verkondigt. Misschien reageren mensen positief omdat ze voorstander zijn van een programma dat focust op eigen profijt, en dankzij de religieuze onderbouw wordt die ik-gerichte boodschap makkelijker gerijmd met het geweten. Ofwel zien ze rondom zich, de ellende veroorzaakt door normloosheid, en hopen ze dat hun favoriet beterschap kan brengen.
Ik denk dat Jezus allesbehalve gelukkig is wanneer Hij voor zo'n politieke kar gespannen wordt. Want dat veroorzaakt een driedubbel probleem: de politicus maakt aanspraak op een autoriteit die hem niet toekomt, mensen worden een foute weg opgestuurd, en Jezus wordt in diskrediet gebracht door een zogenaamde christen met een immorele levensstijl en een genadeloos programma. Overigens – wanneer in het verleden de woorden van een politicus door daden werden tegengesproken, mag je er van uitgaan dat dit zich zal herhalen en dat de uitvoering van het programma veel schade zal veroorzaken.
Jezus was de verdediger bij uitstek van de wetten van Mozes, want eigenlijk waren dat zijn wetten. Maar hoewel die wetten verdedigd werden door de farizeeën, beschouwde Jezus hen niet als medestanders. Dat soort opportunisme was Hem volkomen vreemd.
Natuurlijk is er een verschil tussen politieke en religieuze leiders, maar toch zijn Jezus’ waarschuwingen tegen de farizeeën ook leerrijk voor politici die zich op God willen beroepen, en voor het publiek dat zich daarop toekijkt.
"De Schriftgeleerden en de farizeeën zijn degenen die de Wet van Mozes onderwijzen. Doe daarom alles wat ze zeggen dat jullie moeten doen, en houd je eraan, maar gedraag je niet zoals zij, want ze leggen het wel uit, maar doen het zelf niet. Ze bundelen zware, moeilijk te dragen lasten en leggen die de mensen op, maar steken zelf geen vinger uit om die lasten te helpen dragen. Ze doen wat ze doen om door de mensen te worden gezien. … en ze worden graag op de marktpleinen met respect begroet en door de mensen aangesproken met ‘rabbi’. Maar jullie moeten je niet met ‘rabbi’ laten aanspreken. Er is er immers maar Eén die jullie Leraar is en jullie zijn allen broeders en zusters van elkaar.' … Wee jullie, Schriftgeleerden en farizeeën! Hypocrieten! Jullie sluiten mensen buiten van Gods rijk. Jullie gaan het zelf niet binnen, en wie het wel binnengaat, proberen jullie tegen te houden." (Matteüs 23:2-9, 13 Gods Boek)
De bescheidenheid en de gelijke behandeling waartoe Jezus oproept staan in schril contrast met de houding en het programma van sommige leiders.
De farizeeën waren voorstander van "law and order", en dat werd, gebruik makend van morele of fysieke dwang, genadeloos toegepast. Maar dan wel selectief, met het oog op het instandhouden van de eigen privileges.
Politici die beweren dat God hen heeft gezonden of dat ze Hem vertegenwoordigen kiezen wat in hun kraam past, en negeren bijvoorbeeld Gods richtlijnen over dienend leiderschap en tegen de accumulatie van rijkdom.
Jezus daarentegen vraagt dat al Gods wetten worden nageleefd door arm én rijk. In termen van onze tijd zijn die wetten vaak moreel conservatief en sociaaleconomisch progressief. Jezus is dus niet te vatten in de links-rechts tegenstelling, en gezien zijn radicaliteit vind je Hem vaak zelfs niet in het centrum.
Jezus manipuleerde en misleidde niemand. Hij waardeerde de menselijke vrijheid en zijn optreden werd gekenmerkt door liefde en respect. Hij bood aan de innerlijke mens te vernieuwen zodat die spontaan verlangt om goed doen.
De mogelijkheid om een boodschap te pimpen wordt gefaciliteerd door de werking van de media waarbij het gesproken woord voorrang krijgt op daden en levensstijl. Want je hebt nieuwsberichten en praatprogramma's waarin mensen hun opgeschoonde versie van de waarheid delen, en mooie beloftes uitspreken. Spreekrecht wordt omwille van de objectiviteit ook toegekend aan wie dat eigenlijk niet verdient, en wie choqueert krijgt zelfs extra zendtijd. Op de sociale media gebeurt dat ongeremd, en aan een tempo dat je niet kan bijhouden. Die woorden gaan een eigen leven leiden, ook al zijn ze onwaar of manifest in tegenspraak met het echte leven.
Dat contrasteert met het onderwijs van Jezus, want daarin hebben daden altijd voorrang op woorden.
"Een goede boom kan toch geen slechte vruchten opleveren, of een rotte boom goede vruchten? … Je kunt ze dus herkennen aan hun vruchten. Niet iedereen die almaar ‘Heer, Heer’ tegen Mij zegt, zal Gods rijk binnengaan, maar wel wie doet wat mijn Vader in de hemel wil. Op de Grote Dag zullen veel mensen Mij vragen: ‘Heer, Heer, we hebben toch in uw naam geprofeteerd, in uw naam demonen uitgedreven en in uw naam veel wonderen verricht?’ En dan zal Ik ronduit tegen hen zeggen: ‘Ik heb jullie nooit gekend! Ga weg, jullie zondaars!’ … ieder die mijn woorden hoort en ze niet in praktijk brengt, is als een dwaze man die zijn huis op los zand bouwde. Toen het begon te regenen, er een overstroming kwam, het ging stormen en de wind tegen dat huis beukte, stortte het in en was het volledig verwoest." (Matteüs 7:18-27 Gods Boek)
Het pimpen van een politieke boodschap met een religieuze saus is in West-Europa niet gebruikelijk. Maar misschien kan deze video christenen helpen met de vraag hoe ze zich moeten verhouden tot dit fenomeen. Tegelijk is het een oproep om zelf consequent te zijn door Jezus werkelijk te volgen, en mooie woorden om te zetten in goede daden.
#111 Lot, de antiheld
Wat kunnen we van hem leren? (8')
29/09/2024
Tekst van de video
Als je in Brussel wandelt kom je stripmuren tegen, met antihelden zoals Lambik, Nero en kapitein Haddock. Ze hebben een groot gedacht van zichzelf, maar brengen er niet veel van terecht. Uiteindelijk komt het wel goed, dankzij de welwillende medewerking van de echte helden, zoals Kuifje en Jerom, die competenter zijn, en bescheidener.
Antihelden zijn niet – zoals je zou kunnen veronderstellen – de antithese van de held. Het zijn geen schurken, want vaak bedoelen ze het goed. Maar ze hebben veel tekorten, en soms zijn ze ook heldhaftig. Ze wekken sympathie, maar ook medelijden op, want ze combineren idealisme met manifeste gebreken.
De antiheld is een karikatuur die je in het echte leven zelden tegenkomt. Toch kent iedereen wel mensen die zichzelf geregeld overschatten, en dan door anderen worden bijgestuurd. Ook Lot, de neef van Abraham, vertoont kenmerken van de antiheld. Wat kunnen we van hem leren?
Lot leefde in de 19e en 18e eeuw v. Chr. en zijn bewogen leven staat beschreven in Genesis. Soms loopt hij er de kantjes vanaf. Letterlijk, want hij kiest ervoor om zijn kuddes te laten grazen in de vruchtbare Jordaanvallei, dichtbij Sodom, en later vestigt hij zich in die stad, met haar zeer kwalijke reputatie. Kon hij zo de koopwaar van zijn kuddes beter aan de man brengen? Of verkoos hij het comfort van een huis, boven een tent? Lot is de man van de compromissen. Sodom was berucht voor geweld en immoraliteit, en Lot had zich beter – net als zijn oom – hiervan gedistantieerd.
Wanneer er later rond Sodom een oorlog uitbreekt, wordt ook Lot en zijn familie gedeporteerd en moet Abraham hen bevrijden. De koning van Sodom wil Abraham hiervoor belonen, maar die wijst dat categoriek af.
De koning van Sodom zei … : ‘De buit kunt u houden, maar geef mij de krijgsgevangenen terug.’ Maar Abram zei: ‘Ik zweer bij de Heer, de allerhoogste God, die hemel en aarde geschapen heeft, dat ik niets van al uw bezittingen mee zal nemen, zelfs geen draad of schoenriem. Ik wil niet dat u zult zeggen: Ik heb Abram rijk gemaakt! (Genesis 14:21 - 23 GNB)
Vandaag is er een anti-witwaswetgeving om dubieuze betalingen te voorkomen. Voor Abraham was dat niet nodig, want hij wijst spontaan elk profijt uit dat ongewilde contact met een corrupt regime af, en zijn verwijzing naar de allerhoogste God toont zijn motivatie.
Mensen kiezen vaak – net als Lot – voor luxe en financieel profijt, en ze keren zich tegen de Allerhoogste God, maar dat is heel risicovol.
Lot keert terug naar Sodom, maar het gaat daar van kwaad naar erger, want Sodom wordt een no-gozone. God kan het onrecht niet meer aanzien en stuurt twee hemelse waarnemers ter plaatse. Er staat iets te gebeuren met gevolgen die lijken op de ondergang van Pompeï. Maar nu onderscheidt Lot zich in positieve zin, want wanneer hij die waarnemers op straat ontmoet, biedt hij hun gastvrijheid aan, en die bescherming blijkt echt wel nodig.
" … Alle mannen van de hele stad, jong en oud, waren naar Lots huis gekomen. Ze schreeuwden naar Lot: "Waar zijn die mannen die vannacht bij je zijn gekomen? Breng ze naar buiten, want we willen seks met hen hebben!" (Genesis 19:4 - 5 BB)
Die waarnemers hadden een evacuatieplan op zak. En nu blijkt dat het point of no return bereikt is, willen ze Lot en zijn familie met spoed evacueren uit de gevarenzone. Maar zoals dat soms gaat, wil niet iedereen geëvacueerd worden. De toekomstige schoonzoons lachen de dreiging weg. Lots vrouw lijkt te dralen, en dat wordt haar fataal. Uiteindelijk ontsnappen enkel Lot en zijn beide dochters aan het inferno.
Lot betaalt een hoge prijs voor zijn woonstkeuze in Sodom: hij is nu alles kwijt. Later verblijft hij in een grot gelegen buiten het rampgebied, en dronkenschap en een immoreel initiatief van zijn hopeloze dochters leiden tot incest. Misschien gebeurde zoiets in Sodom, waar zij waren opgegroeid, wel vaker, en die expliciete van Mozes over seksualiteit kwamen pas eeuwen later.
Maar Lot heeft het overleefd, en opnieuw had hij dit aan zijn oom te danken. Want Abraham was door God in kennis gesteld van het komende onheil, en hij had het daar heel moeilijk mee.
"Dat kunt U toch niet doen! Hij die rechter is over de hele aarde moet toch rechtvaardig handelen?’ De HEER antwoordde: ‘Als Ik in Sodom vijftig onschuldigen aantref, zal Ik omwille van hen de hele stad vergeving schenken.’ …
Abraham zei: ‘Ik hoop dat U niet kwaad wordt, Heer, wanneer ik het nog één keer waag iets te zeggen: stel dat het er maar tien zijn.’ ‘Dan zal Ik haar niet verwoesten omwille van die tien.’"(Genesis 18:25,26, 32 NBV21)
Er waren geen tien onschuldigen. De stad gaat ten onder, en Lot heeft zijn evacuatie, aan het gebed van zijn oom te danken. Lot is de antiheld, die soms goede initiatieven neemt, maar vooral geholpen wordt door Abraham – de echte held. In het Nieuwe Testament schrijft Petrus in een brief waarin hij mensen met een losbandige levensstijl scherp veroordeelt, een verrassend positief rapport over Lot.
"Maar de Here redde Lot uit Sodom, omdat die aan zijn kant stond. Lot, een mens met een rechtvaardige ziel, werd gekweld door de uitspattingen en de losbandigheid die hij dagelijks om zich heen zag. De Here kan de mensen die doen wat Hij wil en Hem liefhebben, helpen de verleidingen te weerstaan en Hij kan zijn straf bewaren tot de grote oordeelsdag voor de mensen die zich niets van Hem aantrekken." (2 Petrus 2:7-9 HTB)
Het verhaal van Lot en Abraham bevat eten en drinken voor elk van ons. Het is een scherpe waarschuwing tegen normloosheid en normvervaging. Het is een stimulans om net als Abraham door gebed voor anderen, de deur te openen voor goddelijke bijstand, en om hulp te bieden aan wie riskeert fout te gaan. Het is een bron van hoop voor antihelden die vastgelopen zijn door foute keuzes, maar Gods hulp willen aanvaarden. Want net zoals Lot gered werd, zo wil God mensen met gebreken redden uit een bestaan dat gedoemd is om ten onder te gaan.
#110 Amen! AMEN!
"Werkelijk, Ik verzeker jullie …" (8')
15/09/2024
Tekst van de video
Wanneer mensen hun waardering willen tonen, doen ze dat vaak via een applaus. Het is een eenvoudige maar krachtige manier om enthousiasme en goedkeuring te uiten, en het creëert een gevoel van samenhorigheid. Dat was al zo in de oudheid, bijvoorbeeld in de Griekse en Romeinse theaters.
Vandaag is applaus de manier bij uitstek om het publiek te laten participeren bij speeches, in artistieke voorstellingen, politieke bijeenkomsten en sportwedstrijden. Wellicht is er iets mis met de voorstelling, of met het publiek, wanneer applaus achterwege blijft of beperkt is tot een zuinig gebaar van beleefdheid, dat na enkele seconden al verstomt.
Het tegenovergestelde viel Queen Elizabeth te beurt, tijdens de openingsceremonie van de Olympische Spelen, toen leek alsof ze met een parachutesprong het stadion binnenkwam. Het applaus duurde 22 minuten! Tussen haakjes: de Queen illustreerde zo dat een diep geloof best te combineren valt met een groot gevoel voor humor.
Een sober alternatief voor een applaus is een verbale instemming, en dat was in de Joods-christelijke cultuur meer gebruikelijk. Wanneer je akkoord ging met hetgeen gezegd werd, sprak je volmondig het woord amen uit, en als veel mensen dat tegelijk deden in een kerk, kon dat soms klinken als een donderslag – aldus de bekende Hiëronymus.
Amen is oorspronkelijk Hebreeuws, maar intussen is het één van de meest verspreide leenwoorden, samen met oké en hallo, pizza en thee. Amen werd overgenomen in het Grieks en het Latijn, maar ook in tientallen andere talen. Overal wordt het gebruikt om duidelijk te maken dat men instemt met een stelling, vaak in een religieuze context, bijvoorbeeld op het einde van een belijdenis, een gebed of een lofzang. Via 'amen!' kan men met volle overtuiging akkoord gaan met de spreker.
Je komt dat woord in de Bijbel natuurlijk geregeld tegen, bij wijze van bevestiging aan het einde van een zin, waarin Gods kwaliteiten geprezen worden.
Maar Jezus gebruikte dat woordje op een manier, die afwijkt van wat gebruikelijk was, ter bevestiging van zijn goddelijke autoriteit – straks meer daarover.
Het gezag waarmee Jezus sprak, verbaasde het publiek.
"Toen Jezus deze rede beëindigd had, waren de mensen diep onder de indruk van zijn onderricht, want Hij sprak hen toe als iemand met gezag, en niet zoals hun schriftgeleerden." (Matteüs 7:28-29 NBV21)
"Diep onder de indruk" is te zwak vertaald, want het Griekse woord beduidt "buiten zichzelf raken, erg geschrokken of stom verbaasd zijn". Ik denk niet dat het Joodse publiek gereageerd heeft met een applaus. Neen, wellicht volgde er een oorverdovende stilte, die gaandeweg hier en daar verbroken werd door een zwak amen!
Want wanneer mensen iets heel bijzonders meemaken, en emotioneel diep geraakt worden, weten ze niet hoe te reageren, en is sprakeloosheid het logische gevolg. Stilte kan ook een teken zijn van respect of ontzag voor een onmetelijk grote God, die we met geen woorden kunnen beschrijven. En hoewel het voor onszelf natuurlijk goed is dat we onze instemming betuigen, heeft God dat voor zichzelf echt niet nodig. Ons amen of ons applaus kan niets toevoegen aan zijn grootheid. Dat we bij ingrijpende gebeurtenissen misschien beter kunnen zwijgen, wordt geïllustreerd door die minuut stilte die soms in acht genomen wordt.
Maar Jezus gebruikte het woordje amen op een atypische manier, ter bevestiging van zijn goddelijke autoriteit. Je ziet dat heel duidelijk in het evangelie van Johannes. Telkens opnieuw begint Jezus zijn onderwijs met de woorden: 'Amen, amen', bijvoorbeeld ook in de volgende passages, waar de bijbelvertalers 'amen' vervangen hebben door een omschrijving.
"Werkelijk, Ik verzeker u, wie luistert naar wat Ik zeg en Hem gelooft die Mij gezonden heeft, heeft eeuwig leven; over hem wordt geen oordeel uitgesproken, hij is van de dood overgegaan naar het leven." (Johannes 5:24 NBV21)
"Werkelijk, Ik verzeker u, … Ik ben van voor de tijd dat Abraham er was." (Johannes 8:58 NBV21)
De belofte dat je een mens eeuwig leven kan schenken, en beweren dat je zelf al bestond een kleine tweeduizend jaar eerder, is niet niks. Je kan dan best duidelijk maakt dat je het niet symbolisch bedoeld, maar dat je echt meent wat je zegt. Vijfentwintig keer leidt Jezus in het evangelie van Johannes straffe uitspraken in met 'Amen! amen!'. Hij gebruikt het niet aan het einde van de zin om te bevestigen dat Hij akkoord gaat met wat een ander heeft gezegd of gedaan. Jezus is dé autoriteit, en hoewel Hij zich als mensgeworden God heel bescheiden opstelt, wil hij bij zijn publiek – en ook bij ons – alle twijfel wegnemen over de authenticiteit van zijn revolutionaire boodschap.
Jezus onderstreept zijn uitspraken niet enkel met 'Amen! amen!' Hij noemt zichzelf ook 'de Amen' – de absolute en betrouwbare waarheid. We lezen dat in het boek Openbaring want daar dicteert de verrezen Jezus een brief bestemd voor de christenen in Laodicea.
"Hij die Amen heet, de trouwe en betrouwbare getuige, de oorsprong van alles wat God heeft geschapen, zegt: ‘Ik heb weet van jouw gedrag. Je bent niet heet of koud. Ik zou willen dat je heet of koud bent. Maar omdat je lauw bent, en niet heet of koud, zal Ik je uitspuwen. Je beweert dat je rijk bent en aan niets gebrek hebt, maar je beseft niet dat je miserabel, beklagenswaardig, arm, blind en naakt bent. Daarom raad Ik je aan, goud van Mij te kopen dat met vuur gezuiverd is, zodat je rijk zult zijn; ook witte kleren om je mee te kleden, zodat je je niet voor je naaktheid hoeft te schamen en oogzalf om je ogen te verzorgen, zodat je kunt zien." (Openbaring 3:14-18 Gods Boek)
In een open brief formuleert Jezus’ een scherpe kritiek op zelfvoldane christenen. Die harde woorden laten niets aan de verbeelding over: Jezus walgt van hen. Die brief wordt dan ook niet vaak voorgelezen, maar toch is die kritiek ook soms toepasbaar in onze tijd.
Maar herstel is mogelijk en Jezus dringt er persoonlijk op aan om het met Hem in orde te maken. Aan ons om na te gaan in hoeverre die kritiek ook op ons van toepassing is. Want Jezus wil ons zuiveren van de zaken waarover wij ons zouden moeten schamen.
#109 Een gebrek aan normbesef
over het geweten (8')
1/09/2024
Tekst van de video
Geregeld zien we schokkende gebeurtenissen met daders die blijk geven van een totaal gebrek aan normbesef. Ik denk aan groepsverkrachting door tieners, die bovendien hun wandaden posten op sociale media. We voelen afschuw, en vragen ons af hoe zoiets mogelijk is.
Je kan de uitdrukking 'een gebrek aan normbesef' ook vervangen door ‘gewetenloos’, maar dat woord kom je nu minder vaak tegen, omdat 'het geweten' vooral gebruikt werd in een religieuze context, die nu door velen wordt afgewezen.
Toch is de koppeling van onze normen en ons geweten aan de standpunten van een rechtvaardige en liefdevolle God een grote meerwaarde, want hoewel de functie van het geweten universeel erkend wordt – in alle tijden, culturen en levensbeschouwingen – durft de inhoud nogal te verschillen. Trump, Macron en Poetin hebben een erg uiteenlopende visie op fundamentele waarden en normen, en op wereldschaal zie je hoe mensenrechten in functie van opportunistische belangen verschillend worden ingekleurd – en dat is eufemistisch uitgedrukt.
De opvattingen over goed en kwaad worden ook beïnvloed door de tijdgeest. Soms is er een jojo-beweging, want onze grootouders hadden andere opvattingen, en de millennials en de generatie Z denkt weer anders dan hun ouders. Dat zou ons voorzichtig moeten maken, zodat we ook kritisch kunnen staan ten opzichte van actuele tendensen, zeker wanneer er sprake is van een omkering van waarden.
Het geweten lijkt op een persoonlijke assistent met een eigen mening, die onze innerlijke gevoelens en motieven kent, en door goedkeuring of afkeuring een zelfstandig oordeel uitspreekt, dat los staat van de rede.
Dat gebeurt voorafgaand aan een keuze, op het moment zelf, en ook nadien onder de vorm van tevredenheid, of van wroeging die ons aanzet om fouten recht te zetten.
Het geweten is een complexe moeilijk te vatten stem, die deels aangeboren is, en deels aangeleerd. Want een geweten wordt vanaf de kindertijd gevormd en evolueert in functie van cultuur en levensvisie, persoonlijke ervaringen en respons. Het kan overgevoelig zijn, maar ook bezwaard raken doordat we er tegenin gaan, of afgestompt wanneer dat telkens weer gebeurt. Het kan bijgestaan worden door het verstand en openstaan voor advies van derden.
Richard Dawkins stelt dat het geweten voortkomt uit onze evolutionaire geschiedenis en uit sociale omstandigheden. De natuurlijke selectie zou voorrang geven aan mensen die samenwerken en anderen helpen. Maar gelovigen zien het geweten als een aspect van een door God ontworpen mensbeeld – een tool die gebrekkig functioneert aangezien de mens zich van God distantieert. Maar als we die band herstellen, kan het geweten functioneren binnen het kader van Gods woorden, en bijgestaan wordt door Gods Geest.
Ik had het al over een omkering van waarden. Jesaja beschrijft zoiets in een kritiek op de machtigen van z'n tijd.
Wee hen die zeggen dat goed slecht is en dat slecht goed is, dat duisternis licht is en licht duisternis, dat bitter zoet is en zoet bitter. Wee hen die van zichzelf denken dat zij wijs en schrander zijn! Wee de ‘helden van de wijn’, die opscheppen over de hoeveelheid sterke drank die zij kunnen hebben. Zij laten zich omkopen om het recht geweld aan te doen, zij spreken de schuldige vrij en gooien de onschuldige in de gevangenis. (Jesaja 5:20-23 HTB)
Die aanklacht betreft mensen die hun verkeerde levensstijl probeerden goed te praten door een omkering van waarden. Ze beheersten het debat, en hoewel door en door oneerlijk, waren ze dé rolmodellen.
God ergert zich aan een gewetenloze levensstijl die veel schade aanricht en indruist tegen zijn universele en onveranderlijke waarden en normen. Niet voor niets wordt Hij – en ook zijn woorden en de daarop gebaseerde levensstijl – vergeleken met een rots.
Hij is een rots, Hij staat voor recht; alles wat Hij doet is volmaakt. Trouw is God, rechtvaardig en zuiver, in Hem is geen spoor van kwaad. (Deuteronomium 32:4 NBV21)
Wie deze woorden van Mij hoort en ernaar handelt, kan vergeleken worden met een wijs man, die zijn huis bouwde op een rots. Toen de regen neerstroomde en de beken buiten hun oevers traden, en er stormen opstaken en het huis van alle kanten belaagd werd, stortte het niet in, want het was gefundeerd op een rots. (Matteüs 7: 24-25 NBV21)
Voor velen is die rots voltooid verleden tijd, of zelfs een steen des aanstoots. Johan Deklerck maakt de volgende vaststelling:
"Onze samenleving kantelt van een extern moreel kader naar een interne ethiek. De grote kaders voor ethiek ( …) hebben niet langer dezelfde autoriteit. In de plaats moeten we ons eigen ethisch kader creëren, op basis van onze interne beleving. ( …) Maar om die individuele ethiek in stand te houden, zijn we wel constant op zoek naar referenties. En daar spelen socialemediafiguren een grote rol in."
Die evolutie is risicovol, want in een eigen ethisch kader krijgt de medemens wellicht een tweederangsrol, zeker wanneer mijn welvaart botst met het welzijn van een ander. En die socialemediafiguren lijken soms op de helden waarvan het moreel kompas was afgestemd op plezier en eigenbelang.
Neen, we doen er beter aan om het extern moreel kader dat Jezus aanbiedt – en dat het welzijn van elk mens beoogt – te aanvaarden, en ons kompas op Hem af te stellen. Doen we dat, dan is Hij het rolmodel of de referentie, en krijgt ons geweten de juiste voeding.
Om af te sluiten nog een uitspraak van Jezus over een misleid geweten dat leidt tot religieus fanatisme.
Jullie zullen uit de synagoge gezet worden, en er komt zelfs een tijd dat iedereen die jullie doodt, meent daarmee God te dienen. Maar ze doen dat omdat ze de Vader en Mij niet kennen. (Johannes 16:2-3 NBV21)
Sommigen vinden in godsdienst of ideologie de rechtvaardiging voor sociale uitsluiting en zelfs voor moord op Jezus’ volgelingen. Dat illustreert hoe het geweten geperverteerd kan worden. "Ze menen God te dienen" zegt Jezus, maar met God als containerbegrip kan je alle kanten uit – het is een vlag die vele ladingen dekt.
Door mens te worden maakte Jezus dat vage godsbeeld concreet. Nemen we zijn woorden au sérieux, dan kan ons geweten functioneren binnen het juiste kader, en bijgestaan worden door Gods Geest.
#108 Wie ben Ik?
Wie zeg jij dat Ik ben? (8')
18/08/2024
Tekst van de video
Matteüs noteerde een interessant gesprek tussen Jezus en zijn leerlingen. Eerst vraagt Jezus:
"Wie zeggen de mensen dat de Mensenzoon is?" (Matteüs 16:13 NBV21)
Die vraag is vrijblijvend want ze gaat niet over hen. Maar ze zet de discipelen wel aan het denken. Wie is die bijzondere man met wie we nu al vele maanden onderweg zijn?
Uit het antwoord zal blijken dat de mensen niet begrepen hebben wie Jezus is.
"Sommigen zeggen Johannes de Doper, anderen Elia, weer anderen Jeremia of een van de andere profeten." (Matteüs 16:14 NBV21)
Jezus past in de rij van de grote profeten, en dat is een hele eer, want dat waren sterke persoonlijkheden die echt wel wisten wie God is! Maar profeet zijn, is gevaarlijk, want de meesten stierven een gewelddadige dood - ook Johannes de Doper kort daardoor.
Natuurlijk is Jezus een profeet – en dan nog wel de grootste – maar dat antwoord is reducerend en gaat voorbij aan de essentie. Net zoals wanneer je een geneesheer zou omschrijven als iemand met een diploma secundair onderwijs.
"Wie zeggen de mensen dat de Mensenzoon is?" bevatte eigenlijk al een hint. Want Jezus omschrijft zichzelf als ‘de Mensenzoon’. Voor ons is dat een archaïsch synoniem voor man. Maar sommige joden herkenden daarin de omschrijving die de profeet Daniël eertijds gaf aan het goddelijk wezen, gekleed in een menselijk lichaam, dat hij in een visioen ontmoette. Bij de discipelen zou er een belletje moeten rinkelen. Want die Mensenzoon verwijst niet naar de afstamming van Maria. Neen, Jezus vergelijkt zichzelf met een hemels wezen.
Dan komt de tweede vraag: "En jullie, wie zeggen jullie dat Ik ben?" (Matteüs 16:15 NBV21) Die tweede vraag is niet vrijblijvend. Nu moeten de leerlingen kleur bekennen. Maar Jezus zet niemand onder druk. Het wordt geen vragenronde, waarbij elkeen zich moet uitspreken. Neen, wie wil neemt de handschoen op.
Zoals gewoonlijk is het Petrus, en hij doet dat met een gedurfde uitspraak: "U bent de Messias, de Zoon van de levende God". (Matteüs 16:16 NBV21) Het gewicht van die stelling wordt door ons niet begrepen, want als Gods creatie zou je elk mens als "kind van God" kunnen omschrijven. Maar voor de Jood leek "Zoon van God" wellicht op die "Mensenzoon" van Daniël. Petrus ziet Jezus als de manifestatie van God in een menselijke lichaam.
Jezus is blij met dit juiste antwoord en vergelijkt Petrus nu met een rotsblok — een natuursteen die bestand is tegen de tand des tijds en waarmee dus gebouwd kan worden aan een nieuw Koninkrijk, dat nooit ophoudt te bestaan.
Maar Jezus is vooral blij met de bron waaruit dat antwoord komt: "Gelukkig ben je, … want dit is je niet door mensen van vlees en bloed geopenbaard, maar door mijn Vader in de hemel". (Matteüs 16:17 NBV21) Voor inzicht in eeuwige waarheden moet je bij God zijn.
Hoe kwam Petrus aan dit antwoord? Petrus heeft natuurlijk de voorbije maanden bijzondere dingen meegemaakt: Jezus’ wijsheid is van een bovenmenselijk niveau, en de wonderen die Hij doet zijn dat al helemaal. Misschien heeft Gods Geest ook die hint gebruikt – de verwijzing naar de Mensenzoon – om Petrus overstag te laten gaan. Want dat is de gangbare weg: God gebruikt uittreksels uit die oude boeken om zichzelf telkens opnieuw te openbaren. Petrus weet het nu zeker: Jezus is meer dan een profeet: Hij is een hemels wezen in een menselijk lichaam!
Misschien maakte dat compliment Petrus overmoedig. Want het verhaal gaat verder, en iets later neemt Petrus opnieuw het woord, ditmaal op eigen initiatief – zonder raadpleging van Gods Geest.
Jezus had net gezegd dat hij "naar Jeruzalem moest gaan en veel zou moeten lijden door toedoen van de oudsten, de hogepriesters en de schriftgeleerden, en dat hij gedood zou worden, maar op de derde dag uit de dood zou worden opgewekt." (Matteüs 16:21 NBV21)
Maar zoiets hoort niet bij het scenario dat volgens Petrus bij de Messias past, en Hij wijst Jezus terecht: "Dat mag niet, Here, God zal ervoor zorgen dat U zoiets niet overkomt." (Matteüs 16:22 HTB)
En dan wordt Petrus door Jezus op zijn plaats gezet, want Jezus ziet in die woorden een aanval van de Tegenstander om Hem van zijn missie af te brengen. Zonder lijden en dood geen vergeving en geen verrijzenis, en zonder verrijzenis van Jezus, geen verrijzenis van de mens, en dus geen volwaardig leven na de dood. "Ga terug, achter mij, Satan! Je zou me nog van de goede weg afbrengen. Je denkt niet aan wat God wil, maar alleen aan wat de mensen willen." (Matteüs 16:23 NBV)
Jezus heeft het hier opnieuw over de mensen. Wat zij willen, daar heeft Jezus geen vertrouwen in. Want dat is meestal niet geïnspireerd door hierboven. Vaak hebben de motieven te maken met macht en rijkdom, brood en spelen.
Het incident met Petrus wordt gevolgd door algemene beschouwingen. Jezus zegt dat ook zijn volgelingen een stevig prijskaartje mogen verwachten. "Wie achter Mij aan wil komen, moet zichzelf verloochenen, zijn kruis op zich nemen en Mij volgen." (Matteüs 16:24 NBV21)
Het volgen van de Messias is toch wel anders dan ze zich hadden voorgesteld. Hier en nu zullen ze niet delen in de koninklijke eer, maar in het koninklijke lijden. En zo blijkt dat de vraag "Wie zeggen jullie dat Ik ben" geen goedkope vraag is. Aanvaarden de leerlingen Hem als Messias, dan zal hen dat veel kosten, maar straks zullen ook zij delen in de tijdloze vreugde.
De uitleg over Petrus is een geschiedenisles. Maar het verhaal van Jezus gaat verder in onze tijd, en ook onze spirituele zoektocht kan starten met die eerste vraag: "Wie zeggen de mensen dat Ik ben?". En vervolgens stelt Jezus ook aan ons de belangrijker tweede vraag "Wat denk jij over Mij?". Wat geloof je zelf, en wat gaan je er mee doen? Wil je je openstellen voor die goddelijke openbaring en Jezus leren leren kennen als de Zoon van God? Ben je ook bereid om daarvoor een hoge prijs te betalen?
#107 De lastigheid van het leven
Achtergrondinformatie (8')
4/08/2024
Tekst van de video
In een vorige video zagen we dat Prediker vragen had over de zin van het leven. Maar zijn brainstorming bracht geen duidelijkheid, en dat is begrijpelijk want het was Jezus, die eeuwen later de echte antwoorden gaf. Maar Prediker heeft het ook over de lastigheid van het leven, en hij wijst God als oorzaak aan. Hoe zit dat?
"Welk voordeel heeft de mens van alles wat hij met zijn gezwoeg tot stand brengt? Ik heb gezien dat het een kwelling is, die hem door God wordt opgelegd. (Prediker 3:9-10 NBV21)"
Ondanks alle vooruitgang blijft het leven lastig. Prediker vermeldt het fysieke gezwoeg, wij denken aan stress, depressie en burn-out. De Belgen zijn gestegen naar de zestiende plaats in de ranglijst van de gelukkigste mensen ter wereld (World Happiness Report - maart 2024), maar tegelijk heeft één op de vijf volwassen Vlamingen ernstige psychische problemen. (Public Mental Health Monitor - Zorgnet-Icuro - februari 2024). Het eerste rapport houdt rekening met levensverwachting, inkomen, sociale zekerheid, vrijheid en goed bestuur. We hebben dus alles om gelukkig te zijn, maar toch zijn we het niet.
Prediker vermeldt sterven, huilen, rouwen, verliezen, weggooien, kapotscheuren, haten … Dat is ook voor ons herkenbaar, en misschien kan hij ons helpen om daar beter mee om te gaan.
Maar ik begin met Dirk De Wachter. In "De kunst van het ongelukkig zijn" zegt hij hoe je best omgaat met die lastigheid. Je moet pijn accepteren als een normaal onderdeel van het leven, en die moeilijkheden ook zien als kansen om dieper geluk te ervaren. Het is niet goed om persoonlijk geluk na te streven als levensdoel. Maar je kan wel genieten van het kleine geluk in het gewone leven en in het contact met anderen.
De Wachter heeft veel gevoel voor humor. Het loont de moeite om hem te beluisteren, en zijn adviezen in de praktijk te brengen. Je kan zelfs een hondje kopen wanneer je eenzaam bent, want dat leidt gegarandeerd tot contacten.
Zijn inzichten concorderen met wat je in de Bijbel leest, en ze kunnen worden aangevuld met Bijbelse achtergrondinformatie. Want God verduidelijkt hoe Hij zich verhoudt tot de lastigheid van het leven, en Hij geeft ook uitzicht op betere toekomst.
Prediker vond inspiratie in Genesis, waarin beschreven wordt hoe het kwaad de mens viseerde.
"God heeft ons verboden van de vruchten van die boom te eten … ; doen we dat toch, dan zullen we sterven.’ ‘Jullie zullen helemaal niet sterven’ … ‘Integendeel, God weet … dat jullie dan als God zullen zijn en kennis zullen hebben van goed en kwaad.’ (Genesis 3:3-5 NBV21)"
Vanuit een overmoedig verlangen om als God te zijn, heet de mens die leugens welkom. De breuk met God heeft gevolgen, want God ziet zich verplicht om te reageren: Hij maakt het leven lastig en de mens sterfelijk, maar belooft ook dat het kwaad zal overwonnen worden.
"Vervloekt is de akker om wat jij hebt gedaan, zwoegen zul je om ervan te eten, je hele leven lang. Dorens en distels zullen er groeien, toch moet je van zijn gewassen leven. Zweten zul je voor je brood, totdat je terugkeert tot de aarde, waaruit je bent genomen: stof ben je, tot stof keer je terug.’ (Genesis 3:17-19 NBV21)"
Maar waarom wordt de mens gestraft met dat verouderingsproces en met de dood?
Varens en ook kreeften hebben geen leeftijdsgrens want ze produceren voortdurend nieuwe cellen. Onsterfelijkheid kan in theorie, maar tijdsbeperking heeft zijn voordelen. Dat zie je bij politieke mandaten. Die duren vier of zes jaar, gevolgd door een evaluatie. Niet in Noord-Korea, want die leiders willen – zoals de slang adviseerde – als God zijn, met als gevolg dat de gewone Koreaan ontzegd wordt mens te zijn.
God reageert op de zondeval, maar Hij wil de mens zijn vrijheid om te kiezen - dus ook voor het kwade - niet ontnemen, want dat staat gelijk aan het stopzetten van het project mens. Wel voorziet Hij een tijdsbeperking van het mandaat dat de mens ontving, en een evaluatie. Die begrenzing heeft voordelen, want elke generatie maakt opnieuw dezelfde fouten, en onsterfelijkheid zou de impact van het kwaad exponentieel groter maken.
Maar tegelijk stelt God een nieuw mandaat in het vooruitzicht: een zonder tijdsbeperking, in een ideale omgeving, met veel betere condities. We noemen dat 'eeuwig leven', en we weten dat Jezus dit mogelijk maakt door ons van het inherente kwaad te verlossen, en een onsterfelijk lichaam te geven, gelijkend op dat waarmee Hij uit de dood verrees. Als wij ons met God verzoenen, kunnen we daarin delen.
En waarom maakte God het leven lastig? God kan zijn zegen niet verlenen aan een aanval op Hemzelf. Gods tegenwerking - of zijn vloek zoals Genesis scherp omschrijft - is een haltuitroep om de mens terug te brengen tot de realiteit. God wil de situatie niet erger maken, door de egocentrische mens de onbeperkte mogelijkheden te geven van de Lotto-winnaar.
Pijn heeft een signaalfunctie, en de lastigheid van het leven wijst erop dat er iets grondig fout zit. Het maakt duidelijk dat de mens, ondanks de belofte van de slang, niet als God geworden is. Integendeel, hij ervaart nu pijn in zichzelf, en in de relatie tot de medemens en tot zijn leefwereld. Genesis wijst op de diepere oorzaak: de mens heeft gebroken met God en hij negeert Gods waarden en leefregels.
Maar er is heel veel lastigheid in het leven dat we niet in Gods schoenen mogen schuiven. Pijn en moeite worden meestal veroorzaakt door foutief menselijk gedrag. Deze gebroken wereld zou er paradijselijk uitzien wanneer mensen elkaar zouden behandelen zoals ze zelf behandeld willen worden.
Ik sluit af met het advies van Dirk De Wachter, omtrent het slecht gevoel dat mensen die begaan zijn met de wereld, plaagt.
Beste lezer, … Wees gerust, u hebt geen ziekte. U bent gestuit op niets minder dan uw geweten en u bent er duidelijk van geschrokken. Dat is geheel normaal. Misschien vindt onze huidige maatschappij het hebben van een geweten een probleem, een ziekte zelfs, maar mij lijkt het een goede zaak.
Beste kijker, ik hoop dat de lastigheid van het leven en de stem van het geweten jou tot God mogen leiden, want die afsluitende woorden lijken wat op de Bergrede: "Gelukkig de treurenden, want zij zullen getroost worden". (Matteüs 5:4 NBV21)
#106 Prediker brainstormt met een te klein whiteboard
reflectie over 'de tijd' (8')
21/07/2024
Tekst van de video
Een managementtechniek die vaak gebruikt wordt, is brainstormen. Mensen denken na over een bepaald onderwerp en ze schrijven alle ideeën die in hen opkomen op post-its. Die worden op een whiteboard geplakt, gegroepeerd en geanalyseerd.
Je kan ook brainstormen op je eentje, zoals Prediker. Hij vraagt zich af of het leven zin heeft, en hoewel die teksten eeuwen voor Christus werden opgesteld, klinken ze postmodern.
"Voor alles wat gebeurt is er een uur, een tijd voor alles wat er is onder de hemel. Er is een tijd om geboren te worden en een tijd om te sterven, een tijd om te planten en een tijd om te rooien. Er is een tijd om te doden en een tijd om te helen, een tijd om af te breken en een tijd om op te bouwen. Er is een tijd om te huilen en een tijd om te lachen, een tijd om te rouwen en een tijd om te dansen. Er is een tijd om te beminnen en een tijd om zich te onthouden, … Er is een tijd om te zwijgen en een tijd om te spreken. Er is een tijd om lief te hebben en een tijd om te haten. Er is een tijd voor oorlog en er is een tijd voor vrede. (Prediker 3:1-8 NBV21)"
Prediker noteert veel tegenstellingen want uit de context leren we dat hij met vragen zit omtrent zingeving. Oorlog en vrede hebben weinig te maken met planten en rooien, behalve dat een mens er tijdens zijn leven mee te maken krijgt. Want Prediker beschrijft wat er gebeurt 'onder de hemel', oftewel hier op aarde. Die post-its weerspiegelen uiteenlopende ervaringen, positief of negatief, en Prediker hoopt de zin en de bestemming van het leven te vinden. Want dan kan hij zich daarop richten. Het gebrek aan langetermijnvisie kan een maatschappij duur te staan komen. Dat geldt ook voor het individu en Jezus zei dat velen na dit leven een hoge prijs zullen betalen voor wat zij nu fout doen.
Prediker probeert tot conclusies te komen, maar dat lukt niet want hij mist essentiële informatie en zijn whiteboard is te klein. Hij gelooft in God, maar zijn kader is beperkt tot Genesis en Mozes’ wetten. Hij kent God als Schepper en Wetgever, maar mist inzicht in het bovennatuurlijke, en weet niet of het probleem van het kwaad zal worden opgelost.
Wij staan er beter voor, want ons whiteboard vermeldt ook de Evangeliën en Openbaring. Door de antwoorden die Jezus aanreikt, komen die post-its in een ander licht te staan.
Toch kunnen we leren uit de brainstorming van Prediker, bijvoorbeeld over zijn bedenkingen omtrent de tijd.
Door hun sterfelijkheid lijken mensen op dieren, maar Prediker ziet ook verschillen, zoals het 'inzicht in de tijd', of 'een besef van eeuwigheid'. Dieren kunnen hun kalender niet zelf beheren. Via het instinct – met zijn biologische klok – volgen ze de opkomst en ondergang van de zon, en de seizoenen. Zij doen hun ding, en worden daarvoor niet door God beoordeeld, zelfs niet wanneer ze een kind verscheuren.
Prediker beschrijft het leven in werkwoorden, waarbij mensen in actie komen, positief of negatief. Want wij hebben de vrijheid en de plicht om ons leven zelf te plannen. Daartoe kregen we een vrije wil en genoeg verstand, en zo kunnen wij – of onze baas – activiteiten inschrijven in onze kalender. En als we God als Grote Baas erkennen, dan zal ook Hij opdrachten inschrijven.
Maar soms vallen die plannen in duigen, door onverwachte incidenten zoals ziekte, tegenslagen of erger: criminaliteit en oorlog. "Voor alles is er een tijd" beduidt dat we met wel en wee worden geconfronteerd, maar tegelijk is het een oproep om op het juiste moment het juiste te doen. Nooit is het een groen licht om kwaad te doen.
Het 'besef van eeuwigheid' spoort aan om verder te kijken dan dit leven. Die langetermijnvisie is een extra stimulans om te doen wat juist is. Want Jezus zal oordelen of we de gelegenheden om het goede te doen hebben benut, en ons verzet hebben tegen het kwaad. Dat oordeel slaat dus op al die werkwoorden.
Prediker miste essentiële informatie om zijn zoektocht tot een goed einde te brengen. Maar wij kunnen zijn gedachten aanvullen met het Nieuwe Testament. Zonder Jezus klinkt Prediker fatalistisch en yin yang. Want we blijven dan steken in die steeds wederkerende kringloop. Oosterse religies zien het leven van de mens als een reïncarnerende cirkel, die past in de kringloop van de geschiedenis, die steeds herneemt.
Ook de Jezus heeft aandacht voor cycli, zoals weken, seizoenen en jaren … Maar die cycli zitten op een rechte lijn, want de geschiedenis loopt lineair van Genesis tot Openbaring. Maar voor Prediker was het een raadsel waar die lijn zou uitmonden.
Door de dood en de verrijzenis van Jezus kan er aan het einde van die lijn, een duidelijke tekening worden toegevoegd. Jezus heeft de vage hoop van de gelovigen uit het Oude Testament concreet gemaakt. Hij stierf om de mens te bevrijden van het inherente kwaad, en zijn verrijzenis toont dat wie Hem volgt, straks ook een onsterfelijk lichaam krijgt. Zo hebben we uitzicht op een nieuw hoofdstuk, waarin het verlies en de pijn voltooid verleden tijd is. Er komt een einde aan het "sterven, doden, afbreken, huilen, rouwen, haten en oorlog voeren".
Er zijn vandaag in Vlaanderen veel mensen die religieus zijn in de stijl van Prediker. Zij denken dat er iets is, en ze vinden Jezus’ woorden inspirerend, maar ze gaan voorbij aan de essentie: de kruisdood en de verrijzenis. Als je op die manier gelooft, dan raak je niet verder dan Prediker. Je hebt dan misschien een vage toekomstgedachte, zoals levensenergie die terugkeert naar de bron. Maar Jezus deed al die moeite om een ander scenario, waarin je eigenheid als persoon behouden blijft, mogelijk te maken, en dat scenario biedt veel meer troost en hoop.
"Want we weten dat we maar tijdelijk in dit lichaam wonen. … En we verlangen er heel erg naar om dat hemelse lichaam als een stel nieuwe kleren aan te trekken. Want we willen niet een geest zonder lichaam zijn. (2 Korintiërs 5:2-3 BB)"
#105 Het begin van een relatie
Het hart is hier aan zet (8')
07/07/2024
Tekst van de video
In onze cultuur komt een relatie meestal niet voort uit praktische overwegingen of uit een verstandelijke analyse over de ideale partner. Neen, niet het verstand, maar het hart is hier aan zet. Je beslist op basis van je gevoelens en je intuïtie, want je bent er ten diepste van overtuigd dat het de juiste keuze is, zelfs al zijn er misschien rationele tegenargumenten. Soms heeft de omgeving het daar moeilijk mee, maar discussie daarover haalt zelden iets uit. Want "Le cœur a ses raisons que la raison ne connaît point". ("Het hart heeft zijn redenen die de rede niet kent". Blaise Pascal - wetenschapper en filosoof - 1623 -1662)
Maar Pascal had het niet over de liefde voor een vrouw, maar over zijn liefde voor God, want die kon hij rationeel niet uitleggen. De keuze voor Jezus is in de eerste plaats een keuze van het hart en de godsrelatie toont dus enige gelijkenis met een relatie tussen man en vrouw.
Er zijn natuurlijk belangrijke verschilpunten met een relatie tussen man en vrouw.
(1) God en mens zijn van nature niet compatibel
• God is onvergelijkbaar groot. Wil hij een partnerschap, dan moet Hij zich verkleinen, en dat deed Hij onder meer in de persoon van Jezus.
• God is van een andere orde. Via wetenschappelijk onderzoek zullen we Hem niet vinden, Hij moet zich dus kenbaar maken. Hij moet zich openbaren, en dat kan slechts ten dele via het verstand.
• Wij mensen zijn vervuild, en dat vormt een hinderpaal voor contact met de volmaaktheid in persoon. Wij kunnen dat probleem niet oplossen. God moet die vervuiling wegnemen, en dat deed Hij op een manier die Hem veel pijn deed, en de vraag is of wij die remedie willen aanvaarden.
(2) De keuze voor Jezus roept vaak weerstand op. Velen vinden het moeilijk om zich gewonnen te geven wanneer ze Gods stem herkennen. En in een cultuur waarin het rationalisme overheerst is het zich outen als christen ook lastig.
De start van de godsrelatie verloopt soms moeilijk - zeker voor bekende mensen. Paul Kingsnorth is een veelzijdig schrijver die zich bezighoudt met thema's als milieu, cultuur en spiritualiteit. Als milieuactivist en leidende figuur bij Greenpeace stond hij bovenaan de "Top 10 Onruststokers", wegens zijn kritiek op de consumptiemaatschappij en zijn pleidooi voor een duurzame levenswijze.
Maar Kingsnorth worstelde met de levensvragen. Hij wou om het even waar uitkomen, behalve bij dat oubollige christendom, want dat was nonsens. Hij ging te leer bij het Zenboeddhisme, maar de exclusieve aandacht voor het spirituele doet geen recht aan de materiële dimensie van het leven. Zijn liefde voor de natuur stuurde hem dan richting Wicca, maar daar vond hij vooral negatieve krachten.
De grote vragen bleven onbeantwoord, maar alsof een onzichtbare hand het leven bijstuurde, werd hij door wonderlijke omstandigheden geleid richting Jezus. Hij ervoer hoe God hem riep en hoe God zichzelf openbaarde. Nadat Kingsnorth overstag gegaan was, wou hij zijn geloof binnenskamers beleven. Maar dat bleek niet houdbaar en in 2021 outte hij zich als christen, tot verbazing van velen.
De vaak afwijzende reactie op het christelijk geloof heeft niet alleen te maken met wat er allemaal fout gelopen is. Neen, vanaf de aanvang riep de kernboodschap tegenstrijdige gevoelens op.
• Aantrekkelijk was het karakter van die goede God - dat was men niet gewoon! Christen-zijn stond dan ook voor eerlijk, betrouwbaar, vredelievend en behulpzaam.
• Maar hoe kon iemand die als misdadiger terechtgesteld was, de mensgeworden God zijn? En hoe kon die nederlaag gepresenteerd worden als ultieme overwinning ?
Jezus had door zijn wonderkracht de dood kunnen ontlopen, maar zijn dood en verrijzenis waren juist zijn voornaamste missie, nodig om de mens met God te verzoenen, en de sterfelijkheid te overwinnen.
"'Ik geef mijn leven voor de schapen. … Niemand ontneemt Mij het leven; Ik doe er vrijwillig afstand van en heb de bevoegdheid om het terug te nemen. Dat is de opdracht die Ik van mijn Vader heb gekregen.’ Velen … zeiden: ‘Hij heeft een demon in Zich, Hij is gek. Waarom luisteren jullie naar Hem?’ Maar anderen zeiden: ‘Die woorden komen niet van iemand met een demon; een demon kan geen blindheid genezen.’ (Johannes 10:15-21*)
Jezus was uniek in woord en daad, maar zijn uitspraken over de Vader en over zijn rol in de verzoening tussen God en mens stuitten op veel weerstand.
Door Jezus’ dood kan de mens gereinigd worden van de zonde en door zijn verrijzenis kan hij onsterfelijk leven ontvangen, en dat opent de weg voor een partnerschap met God.
Die verzoening gebeurde deels in onze wereld, en deels in de hemelse tijdloze realiteit waar andere wetten gelden die wij niet begrijpen. En zo ligt de kruisdood op het snijvlak van twee dimensies.
Paulus deed geen poging om wat niet uitlegbaar is, uit te leggen en gaf ronduit toe dat essentie van zijn boodschap onzinnig leek.
"In zijn wijsheid heeft God ervoor gezorgd dat de wereld Hem niet heeft leren kennen door middel van haar eigen wijsheid. En in zijn goedheid heeft Hij besloten, de gelovigen te redden door middel van de zogenaamde onzin die wij verkondigen. Joden vragen om wonderlijke tekenen en Grieken zoeken naar wijsheid, maar wij verkondigen de gekruisigde Christus. Joden nemen daar aanstoot aan en niet-Joden vinden het onzin, maar voor wie geroepen zijn – zowel Joden als Grieken – is Christus de belichaming van Gods kracht en van Gods wijsheid. Het dwaze van God is namelijk wijzer dan menselijke wijsheid en het zwakke van God is sterker dan menselijke kracht." (1 Korintiërs 1:21-25 *)
Paulus’ boodschap over een godsman die stierf om de mensheid te verlossen is contra-intuïtief, en gaat in tegen de betrachting van de mens om alles intellectueel te vatten en er op eigen kracht uit te komen. Maar dat lukt niet, en God zelf komt ons tegemoet. Achter die zogenaamde onzin van het evangelie schuilt natuurlijk goddelijke wijsheid, onder meer omdat Gods aanbod geen voorsprong geeft aan machtige intelligente mensen. Neen, God plaatst iedereen gelijk aan de meet en vraagt van iedereen bescheidenheid en openheid om zijn liefdevol aanbod te aanvaarden. Want hoewel ons verstand de weg kan effenen, is de keuze voor Jezus toch in de eerste plaats een keuze van het hart.
#104 De meeste mensen deugen
over de ware aard van de mens (8')
23/06/2024
Tekst van de video
"De meeste mensen deugen" doet mij denken aan het optimistische mensbeeld uit de jaren zeventig van de vorige eeuw. Maar intussen zijn we er niet op vooruitgegaan, waardoor velen anders denken over de ware aard van de mens. Het boek werd dan ook gemengd onthaald. Enerzijds enthousiasme, want die visie geeft hoop in bange dagen, maar ook afwijzende reacties, vanwege die vreselijke oorlogen, en er woedt een gemene strijd op de sociale media. Vooral politici, wetenschappers en journalisten worden bedreigd of krijgen bagger over zich heen. Ik denk dat we de reactie van die columnist van Knack in dat kader kunnen plaatsen.
" … nu pas lijkt het tot mij door te dringen hoe weinig oprechtheid er is tussen de mensen. Sommigen lachen in je gezicht, maar draaien je in één vloeiende beweging een mes in de rug. Je bent verloren zodra je iets meent, … " (Jean-Paul Mulders columnist Knack Weekend 27/03/2024 - citaatrecht)
Maar er zijn ook mooie verhalen. Ik volg op YouTube Noraly (Itchi Boots) die per moto de wereld rondreist. Als geologe geeft ze leerrijke commentaren. Ze is moedig en haar blijdschap en vriendelijkheid verklaren wellicht waarom ze zoveel volgers heeft. Ze treedt mensen respectvol tegemoet, is vrijgevig en helpt wie in nood is. Nooit geeft ze negatieve commentaren. Wie zich zo gedraagt, krijgt heel vaak een positieve respons, en dat zie je in haar contacten met de plaatselijke bevolking en de autoriteiten, en in tienduizenden commentaren bij haar video's. Zij heeft dan wel een zware voetafdruk, maar tegelijk maakt ze de wereld voor veel mensen tot een betere plek, want ze haalt het positieve in de mens naar boven.
De verdeelde reacties op Rutger Bregman illustreren dat de menselijke natuur complex is. Maar hoe dacht Jezus over de ware aard van de mens? Jezus was soms positief verrast, en gaf dan complimenten – bijvoorbeeld aan een Israëliet, een Romeinse officier, een niet-Joodse vrouw en een Samaritaan.
‘Daar heb je een echte Israëliet, in wie geen oneerlijkheid is.’ (Johannes 1:48 WV) ‘Nergens in Israël heb Ik iemand ontmoet die zoveel geloof heeft!’(Matteüs 8:10 HTB) ‘Wat hebt u een groot geloof! U krijgt wat u hebt gevraagd.’ (Matteüs 15:28 HTB)
En dan was er die barmhartige Samaritaan. Dat is een fictief personage, maar Jezus illustreerde zo dat sommige mensen – ook waarvan je het niet verwacht – vol medeleven en goedheid zijn. Ik mag hopen dat ook wij zo'n mensen ontmoeten wanneer we in nood zijn.
Maar, net als die columnist, maakte Jezus zich geen illusies omtrent de betrouwbaarheid van mensen.
" Door de wonderen die Jezus tijdens het Paasfeest in Jeruzalem deed, gingen veel mensen in Hem geloven. Maar Hij bleef terughoudend, omdat Hij de mensen door en door kende. Niemand hoefde Hem iets over de mens te vertellen, want Hij wist wat er in een mens omgaat." (Johannes 2:23-25 HTB)
De analogie met de columnist gaat verder, want dat 'mes in de rug' lijkt op het verraad door Judas, en de kruisiging die daarop volgde.
Elders geeft Jezus uitleg over 'wat er in een mens omgaat', en dat is geen positief verhaal.
" … het is van binnenuit, uit het hart van de mens, dat slechte gedachten voortkomen: seksueel wangedrag, diefstal, moord, overspel, hebzucht, kwaadaardigheid, bedrog, losbandigheid, jaloezie, laster, arrogantie en dwaasheid." (Marcus 7:20-22 Gods Boek)
De columnist maakte zich geen illusies omtrent 'de mens’. En het is raadzaam dat ik ook mijn eigen goedheid in vraag stel. Wat zou er van mij geworden zijn indien ik als kind geen liefde had ervaren, en later slechte vrienden had, of indien de omstandigheden tegenzaten. Zou ik dan ook figuurlijk of letterlijk zo'n mes hanteren?
Hoe dan ook, we herkennen in onszelf toch wel iets van die foute verlangens en gedachten die Jezus opsomt. Dat is onkruid, waarvan het zaad in elk mens aanwezig is, en dat ontkiemt en misschien ook woekert, wanneer de omstandigheden gunstig zijn en we het niet bestrijden.
Jezus herkende het goede en het slechte, maar Hij maakte ook duidelijk dat de mens een groot probleem heeft. " … ook al zijn jullie slecht, toch kunnen jullie goede dingen aan jullie kinderen geven." (Lucas 11:13 BB)
Die uitspraak mag ons niet verwonderen want Jezus kwam net naar de wereld om dat probleem te verhelpen.
Ons idee over goed of slecht hangt af van de maatstaf die we hanteren. John Massis (Guinness-recordboek 1972) kon met zijn tanden een vliegtuigje beletten op te stijgen, maar vergeleken met een olifant was hij natuurlijk machteloos.
Mensen beschouwen zich als goed wanneer ze vriendelijk omgaan met familie en vrienden en geen strafbare feiten begaan, maar zo'n menselijk goedheid schiet schromelijk tekort in het licht van Gods perfectie. Als farizeeër had Paulus een goed gedacht over zichzelf, maar nadat hij Jezus had ontmoet gebruikt hij een andere maatstaf: "ik besef dat in mij, in mijn aardse natuur, het goede niet aanwezig is. Ik wíl het goede wel, maar het goede doen kan ik niet." Romeinen 7:18 NBV21)
Maar waarom moeten we Gods perfectie als maatstaf nemen? Wel, alles hangt af van onze ambities. Wie geneesheer wil worden, moet slagen in een moeilijk toelatingsexamen. Wil je dakwerker worden, dan kan je de lat - figuurlijk - veel lager leggen. Wie God wil ontmoeten en eeuwig leven wil ontvangen, moet – in theorie althans – aan Gods maatstaf voldoen.
Paulus besefte dat dit een onmogelijke zaak was. Uit zichzelf kon hij niet slagen in die toelatingsproef, maar hij wist ook dat God, via Jezus, vrijstelling verleent aan wie het probleem erkent en beroep wil doen op die vrijstelling. "Wie zal mij, ongelukkig mens, redden uit dit bestaan dat beheerst wordt door de dood? God zij gedankt, die ons redt door Jezus Christus, onze Heer." (Romeinen 7:24-25 NBV21)
Als de mens inherent goed is, waarom moest Jezus dan sterven om de zonde van de wereld weg te nemen? Maar als de mens inherent slecht is, waarom vond Jezus het dan de moeite waard om die mens te redden? Het antwoord op die tweede vraag ligt in Gods mateloze liefde. Hij wil mensen die ten diepste bevuild zijn, vernieuwen en optillen op zijn niveau. Iedereen kan beroep doen op die vrijstelling.
#103 De stem van God
De realiteit is een mysterie uitgedrukt in talen (9')
9/06/2024
Tekst van de video
In de oudheid dacht men dat de wereld was samengesteld uit vier elementen: aarde, water, vuur en lucht. Maar achter het zichtbare, werd een onzichtbare realiteit verondersteld, want men vereerde hogere machten.
Het Joodse volk geloofde in één liefdevolle God, die boven alles verheven is. Maar het ontzag voor Jahweh was deels het gevolg van vrees voor mysterieuze zaken waarvan de oorsprong niet begrepen werd, zoals ziekte, en weerfenomenen die van levensbelang waren gezien hun invloed op de landbouw. Donderslagen worden in het boek Job omschreven als de stem van God. Maar dat was een dichterlijke omschrijving, want de Israëlieten vereerden geen natuurkrachten, en ze wisten dat Jahweh hun profeten inspireerde, en zo in verstaanbare woorden tot hen sprak.
"Als ik de donder hoor, klopt mijn hart in mijn keel. Het bonst van angst. Hoor het dreunen van de donder, het geluid van Gods stem als Hij spreekt! Hij laat de bliksemstralen langs de hemel flitsen. Ze flitsen tot het eind van de aarde. Zijn stem dreunt achter hen aan. Hij dondert met machtige stem. Het blijft bliksemen terwijl Hij dreunend spreekt. Wonderlijk is het als Gods stem dondert. Hij doet machtige dingen die wij niet begrijpen. (Job 37: 1-5 BB)"
Wij kijken helemaal anders naar ziekte en onweer. De diagnose van de huisarts en de toelichting van de weervrouw, geeft opheldering voor die mysteries. En velen zijn veilig gevaccineerd en bekijken achter isolerende beglazing het onweer als een film. We verbinden ziekte, donder en bliksem en heel veel andere fenomenen, niet meer aan het bestaan van God en aan zijn woede of zijn kracht.
Sinds het ontstaan van de moderne wetenschap in de 17e eeuw zijn veel mysteries ontrafeld. We hebben inzicht in de atomen als de bouwstenen van alle materie, bacteriën en virussen, elektromagnetische straling, de celstructuur van levende organismen en de taal van het DNA … In de voorbije eeuw is ons inzicht ook op een andere manier verruimd. Want dankzij de ruimtetelescopen zien we nu beelden die 13,8 miljard jaar nodig hadden om de aarde te bereiken, en we kijken dus zo ver terug in het verleden. Wat we zien bevestigt de hypothese dat deze kosmos niet eeuwig bestaat, maar een vertrekpunt heeft. We weten nu ook dat er geen fundamenteel verschil is tussen het oneindig grootte, en het oneindig kleine, want alle materie en alle levende organismen zijn samengesteld uit elementen zoals koolstof, zuurstof, waterstof, stikstof … gevormd in de kern van sterren.
Veel aspecten van die werkelijkheid kunnen in wiskunde of andere talen worden uitgedrukt. In de 20e eeuw werd bovendien ontdekt dat de atomen samengesteld zijn uit nog kleinere bouwsteentjes, de kwantumdeeltjes. Die ondeelbare bouwsteentjes bestaan uit energie en materie, en ze gedragen zich niet volgens de klassieke natuurwetten. Het lijken wel informatieblokjes in een bijzondere taal. En in 2012 werd dan het Higgsdeeltje ontdekt - een soort van energieveld dat massa geeft aan alle andere deeltjes. Als het niet zou bestaan, zouden alle deeltjes in het universum zich met oneindige snelheid voortbewegen en zou er dus geen materie zijn. En als het Higgsdeeltje van toestand zou veranderen, dan komt er op een ondeelbaar ogenblik een einde aan de kosmos zoals we die nu kennen. Nog steeds schuilt er achter het zichtbare, een onzichtbare onvoorstelbaar complexe realiteit die vol mysteries zit.
De Bijbel stelt dat Jahweh aan de oorsprong ligt van alles, én dat Hij alles in stand houdt, en dat Hij alles zal vernieuwen. Daarbij worden begrippen gebruikt die aansluiten bij de voormelde uitleg.
"In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. … zonder het Woord is niets ontstaan van wat bestaat. (Johannes 1:1-3 NBV21)
Toen zei God: ‘Er moet licht zijn!’ En er was licht. (Genesis 1:3 NBV21)
Stof ben je, tot stof keer je terug. (Genesis 3:19 NBV21)
Als Hij zijn aandacht alleen op zichzelf zou richten en Hij zijn geest en adem voor zichzelf zou bewaren, dan zou al wat leeft onmiddellijk ten onder gaan en de mens zou terugkeren tot stof. (Job 34:14 - 15 NBV21)
Door geloof komen we tot het inzicht dat het heelal door het woord van God geordend is, dat dus het zichtbare is ontstaan uit het niet-zichtbare. (Hebreeën 11:3 NBV21)"
We lezen dat de kosmos een vertrekpunt heeft, met een onvoorstelbare uitbarsting van energie, dat de werkelijkheid door woorden of taal wordt gedefinieerd, dat de mens uit sterrenstof gemaakt is, en dat God alles ook in stand houdt.
Soms werd God figuurlijk voorgesteld als een pottenbakker die een mens uit klei formeert. Iedereen kon dat beeld begrijpen. Maar dat alles door woorden is ontstaan, druiste in tegen het gezond verstand en was dus contra-intuïtief. Die overtuiging ontstond niet uit observatie, of uit een redenering naar analogie zoals bij de pottenbakker, maar wel uit goddelijke inspiratie, die de profeet accepteerde op grond van zijn geloof in God.
Donder en bliksem overtuigen ons niet langer van Gods bestaan en grootheid … Maar er zijn nu veel meer aanwijzingen dan in de oudheid dat een superintelligente God aan het werk was, en is. Tenzij we denken dat alles er vanzelf gekomen is, en dat Jezus en/of zijn volgelingen ons veel hebben wijs gemaakt.
De apostel Paulus had het over de natuur waarin we Gods hand kunnen herkennen. Maar Paulus stelde ook vast dat veel mensen niet te goeder trouw zijn.
"Ze hadden God wel kúnnen kennen. Want Hij heeft hun laten zien wat ze van Hem moeten weten. Want Gods eeuwige kracht en goddelijkheid zijn te zien in de natuur. Dat is altijd al zo geweest, vanaf het moment dat de aarde werd gemaakt. Maar ze wíllen God niet kennen. Daarom hebben ze geen excuus dat ze God niet dienen. Ze hadden God dus kunnen kennen door naar de natuur te kijken. Maar tóch hebben ze Hem niet de eer gegeven waar Hij recht op heeft. Ze zijn Hem niet dankbaar geweest. Ze hebben voor alles liever hun eigen verklaring gezocht. Zo is het donker geworden in hun onverstandige hart. (Romeinen 1:19 - 21 BB)
De Bijbel nodigt ons uit om de onzichtbare God, die de zichtbare realiteit in stand houdt, te leren kennen en Hem de eer te geven die Hem toekomt. Die uitnodiging gaat gepaard met tal van beloftes, die betrekking hebben op het eeuwige leven, en op het leven hier en nu - bijvoorbeeld dat God ons innerlijk zal vernieuwen zodat het licht wordt in een verstandig hart.
#096 Positief & negatief escapisme
(8')
26/05/2024
Tekst van de video
Jezus geeft uitzicht op leven na de dood, en op herstel van deze aarde. Die hoop kan motiverend werken en kracht geven om zich in moeilijke omstandigheden in te zetten. Maar ook het tegendeel is waar, want wie de focus op de eeuwige toekomst legt, kan passief worden, denkend dat het er allemaal niet meer toe doet. Zoiets noemen we escapisme.
"Escapisme" lijkt op escape of échapper, en dat betekent vluchten. In figuurlijke zin doen we dat allemaal om de sleur, de zorgen of de stress even te vergeten. Je kan op een gezonde manier afstand nemen van het harde leven door een roman of film, door te wandelen in de natuur, te sporten of door een hobby. Dat is rustgevend, stimuleert de creativiteit en helpt om de batterij weer op te laden. Escapisme is dan een positief begrip.
Maar dat is niet zo voor wie vlucht in alcohol, drugs of porno, of in een virtuele wereld door urenlang te gamen of rond te dwalen in de sociale media. Escapisme wordt dan een chronische levenswijze - een verslaving die de situatie voor die persoon en zijn omgeving alleen maar erger maakt. Want wie zich te vaak terugtrekt in een fictieve of virtuele wereld, verliest de interesse in de echte wereld, en kan geen verantwoordelijkheid meer opnemen. Dat gaat ten koste van de gezondheid, relaties, studies of werk.
In Japan bestaat al vele jaren het fenomeen "hikikomori" en ook in Europa kennen we dat nu: jongeren die zich jarenlang opsluiten in hun slaapkamer, tot wanhoop van de ouders. Het eten wordt voor hun deur gedeponeerd, en hun leven is beperkt tot de computer. Het is escapisme in een extreme vorm van mensen die fysiek nog leven, maar sociaal niet meer bestaan.
Nu we overspoeld worden door slecht nieuws - oorlogen, klimaatcrisis, vluchtelingenstromen … - hebben we nood aan positief escapisme, zodat we onze batterij kunnen opladen en standhouden, en de vraag is of er meer is dan mooie romans en muziek, wandelen, sporten of hobby's. Kan het geloof ons helpen of maakt het ons passief?
Je vindt in de Bijbel tal van voorbeelden van escapisme in de positieve zin. Jezus’ missie begon met een retraite. Dat gebeurde op Gods initiatief, want we lezen " … Hij werd door de Geest naar de woestijn geleid" (Lucas 4:1 NBV21) Veertig dagen trok Hij zich terug uit het maatschappelijke leven. Het was een periode van intensief contact met de Vader, maar er was ook een confrontatie met de tegenstander die Jezus wou laten afzien van zijn missie. Jezus hield stand, en ging vervolgens aan het werk met een duidelijke visie:
"Vervuld met de kracht van de Geest keerde Jezus terug naar Galilea. Het nieuws over Hem verspreidde zich in de hele streek." (Lucas 4:14 NBV21)
Zo'n lange retraite was er nadien niet meer, maar Jezus trok zich geregeld terug uit alle drukte om op adem te komen bij zijn Vader.
"Vroeg in de ochtend, toen het nog helemaal donker was, stond Hij op, ging naar buiten en liep naar een eenzame plek om daar te bidden. Maar Simon en de anderen die bij Hem waren, gingen Hem zoeken en toen ze Hem gevonden hadden zeiden ze tegen Hem: ‘Iedereen is naar U op zoek!’ Toen zei Hij: ‘Laten we ergens anders heen gaan, naar de dorpen hier in de omtrek, zodat Ik ook daar het goede nieuws kan verkondigen. Daarvoor ben Ik immers op weg gegaan.’ (Markus 1:35 - 38 NBV21)"
In die momenten van afzondering ontving Jezus instructies van zijn Vader, en de kracht om zijn missie te volbrengen.
‘Iedereen is naar U op zoek!’ is iets wat overbevraagde mensen vaak te horen krijgen. Mensen met zware verantwoordelijkheden en een drukke agenda, maar net zo goed wie in de familiale sfeer of als vrijwilliger zorg op zich neemt. En ook een student kan zich overbevraagd voelen door een druk programma. Dit zinnetje is dus met een aangepaste formulering toepasselijk op heel veel mensen. Zonder momenten van reflectie en rust dreigt dan negatief escapisme, of depressie of burn-out.
Muziek, een roman of een hobby kan mensen helpen … en sommigen zoeken verlichting via meditatie. Maar we kunnen in navolging van Jezus contact zoeken met dé bron van inspiratie en levenskracht. Want alleen God kan antwoord geven op de diepe honger en de vraag naar zingeving en hoop voor de toekomst. Tijdelijke afzondering met God zal ons daarbij helpen.
"Maar als jullie bidden, trek je dan terug in je huis, sluit de deur en bid tot je Vader, die in het verborgene is. En jullie Vader, die in het verborgene ziet, zal je ervoor belonen. (Matteüs 6:6 NBV21)"
Die beloning slaat niet enkel op later, maar ook op de innerlijke rust die God ons nu wil schenken.
Om je in te zetten voor de goede zaak, hebt je veerkracht nodig, maar ook een juiste visie.
Dat geldt bijvoorbeeld voor de klimaatinspanning als gewone burger. Voor velen is dat een druppel op een hete plaat, en zo wacht iedereen op iedereen. Maar wie in beweging komt, inspireert anderen, en vergroot zo het maatschappelijk draagvlak dat overheden en bedrijven aanzet om meer te doen.
De Bijbel benadrukt de individuele verantwoordelijkheid, en die wordt positief en negatief geformuleerd, onder meer in de volgende teksten: ‘Laat je licht schijnen. Begraaf je talenten niet. Behandel de andere zoals je wil dat ze jou behandelen. Volg de meerderheid niet in het kwaad. ’ Die verantwoordelijkheid betreft natuurlijk ook de zorg voor onze leefomgeving.
Wie gelooft dat God alles zal vernieuwen, kan de actuele wereld zien als een verloren zaak, en passief worden. Maar die redenering klopt niet, want we passen haar niet toe in ons persoonlijk leven, en op ons eigen bezit. Het is niet omdat ons lichaam straks tot stof vergaat, dat we ons vandaag niet meer douchen. Het is niet omdat onze woning ooit afgebroken wordt, dat we haar niet langer onderhouden. Neen, uit gezonde fierheid houden we alles netjes, en dat is ook de juiste houding ten aanzien van onze leefomgeving. We doen dat uit respect voor onszelf, en voor de medemens - ook in landen ver van hier waar wij indirect voor vervuiling zorgen - en we doen dat uit respect voor God die eigenaar is van alles.
#101 Een tweede kans?
Zo oud als de mensheid, en door God geïntroduceerd. (9')
12/05/2024
Tekst van de video
In de voorbije jaren zijn een aantal bekende Vlamingen in de fout gegaan, bijvoorbeeld door racistische uitspraken of toxisch leiderschap met grensoverschrijdend gedrag. Vaak ontkende de beschuldigde in eerste instantie de feiten. Maar wanneer er meer details bekend raakten, of ook andere slachtoffers zich meldden, dan moest de beklaagde door het stof gaan.
Maar ook dan worden de feiten meestal geminimaliseerd, bijvoorbeeld door te spreken van een inschattingsfout. Dat eufemisme komt het herstel niet ten goede, want het toont dat men de misstap niet ten volle erkent. Wie zegt dat hij de situatie fout heeft ingeschat, bedoelt wellicht dat de ander de indruk gaf het allemaal goed te vinden.
De beschuldigde wordt bijgestaan door een advocaat, die hoopt de bestraffing en schadevergoeding te beperken. En een communicatieadviseur moet de imagoschade verhelpen – ofwel wanneer de bom gebarsten is, ofwel in een latere fase, wanneer de schuldige hoopt op rehabilitatie. Misschien kan die adviseur het negatieve beeld bijstellen, en er ook voor zorgen dat die feiten in de zoekresultaten niet meer bovenaan staan.
Zelden gebeurt het dat iemand zijn fouten eerlijk toegeeft, en daar alle consequenties van aanvaardt. Dat is spijtig, want ook nadat de rechtszaak afgelopen is, blijven de partijen dan achter met een wrang gevoel. Want verzoening en een diep herstel, vereisen een oprechte en consequente houding.
Je vindt in de Bijbel veel uitleg over schuld, schuldinzicht, vergeving, verzoening en herstel. Want Jahweh is een morele God, gekenmerkt door rechtvaardigheid en liefde. Zijn rechtvaardigheid blijkt ondermeer uit de Tien Geboden en uit Gods profeten die onrecht aan de kaak stellen.
Een God die bepaalt hoe we moeten leven, is niet populair. Maar zonder onpartijdige scheidsrechter is er chaos op het veld. In onze cultuur zijn de spelregels onduidelijk. Grensoverschrijdend gedrag wordt veroordeeld, maar waar ligt dan die grens? Iedereen ziet de gevolgen van normvervaging en betreurt het ontbreken van normbesef, maar tegelijk wordt de amuserende immoraliteit breed uitgesmeerd, en zelfs aangemoedigd.
Velen reageren onverschillig of allergisch wanneer iemand zegt hoe zij zouden moeten leven. We zijn nog niet bekomen van een verleden waarin vaak - maar lang niet altijd - hypocrisie schuil ging achter de christelijke moraal. Mensen die goede waarden prediken, zwakken daarom hun woorden af, want ze haasten zich om te zeggen dat ze geen vermanend vingertje willen opsteken. Extreme stemmen doen dat wel, en het is spijtig dat zij het terrein bezetten, want hoewel sommigen zeggen op te komen voor christelijke waarden, doen ze dat heel selectief, en is hun boodschap hard en genadeloos.
God gaf ons duidelijke regels en dat is nodig, want onduidelijkheid over wat je moet doen, staat gelijk aan normvervaging, en hypothekeert ook het herstel, want je hebt dan geen ideaal om naartoe te werken.
God is Wetgever, maar dat maakt de Bijbel niet tot een somber wetboek, want Hij is ook Geneesheer wanneer het is misgegaan. Wat God betreft, volgt er steeds een aanbod tot verzoening. Het idee van een tweede kans is zo oud als de mensheid, en werd door God zelf geïntroduceerd. Wie tot schuldinzicht komt en zijn leven wil beteren, moet een tweede kans krijgen – en Jezus gaat verder, want wanneer Petrus vroeg waar de bovengrens ligt, dan blijkt die er niet te zijn.
" … ‘Heer, hoe vaak zal ik mijn broeder vergeven als hij mij iets misdoet? Tot zevenmaal?’ Jezus zei tegen hem: ‘Ik zeg je, niet tot zevenmaal, maar tot zeven maal zeventigmaal. …' (Matteüs 18:21-22 Gods Boek)"
Gods liefde opent de deur voor herstel, en daarin speelt niet de communicatieadviseur, maar het schuldinzicht en de vergeving een cruciale rol. Die thema's horen bij de corebusiness van het christelijk geloof en de actualiteit daarvan blijkt uit de kranten. In het proces over de aanslagen van 22 maart waren er aangrijpende getuigenissen van vergeving, maar bij andere rechtszaken stond een gebrek aan schuldinzicht het herstel in de weg.
De Bijbel bundelt duizenden jaren expertise over die thema's, maar het herstel wordt in een ruimer kader geplaatst, doordat God erbij betrokken wordt. Het dieptepunt van die verhalen is die doodstraf, die ook te maken had met onze fouten.
" Christus heeft, als een onschuldige voor schuldigen, geleden voor onze zonden, voor eens en altijd, om ons bij God terug te brengen. (1 Petrus 3:18 HTB)"
Het dieptepunt - maar tegelijk is de kruisdood het hoogtepunt, want Jezus doet een aanbod tot verzoening, dat slaat op alles wat er in ons leven fout ging. Kort voor zijn overlijden reflecteert Johnny Cash daarover in een aangrijpende videoclip. Hij overloopt zijn turbulent leven, en toont hoe Jezus hem verzoent met God.
Maar wat heeft God te maken met het wangedrag van die bekende Vlamingen – en met wat ook wij fout doen – behalve dat Hij die spelregels bepaalde? Volstaat het niet om het goed te maken met de slachtoffers? Waarom moeten we Hem om vergeving vragen?
Misschien een vreemde vergelijking: wie de kleuter van de buren kwetst, zal zich in de eerste plaats verontschuldigen tegenover de ouders. Want zij staan in voor het welzijn van hun kind, en door de intieme band treffen die kwetsuren hen zeer hard. Zonder oprechte excuses komt het tussen die buren nooit meer goed. Ook tussen God en mens bestaat een intieme band.
" Want Ik had honger en u wilde Mij niet te eten geven. Ik had dorst en u wilde Mij niet te drinken geven. Ik was een vreemdeling en u wilde Mij niet in huis opnemen. Toen u de minste van mijn broeders niet wilde helpen, wilde u Mij niet helpen. (Matteüs 25:42-45 HTB)"
God is liefdevol verbonden met de mens. Wie mensen kwetst, kwetst God en ook die kwetsuur in de eeuwige dimensie moet genezen worden, of het komt nooit meer goed. Zo dacht David er ook over - na overspel en moord – en hij zet God in het vergevingsproces zelfs op de eerste plaats.
" God, heb alstublieft medelijden met mij, omdat U liefdevol bent. Doe weg wat ik verkeerd heb gedaan, omdat U goed bent. … Vergeef me mijn slechte daden. Want ik weet dat ik verkeerd heb gedaan. Ik moet er aldoor aan denken hoe ongehoorzaam ik aan U ben geweest. Tegen U heb ik verkeerd gedaan, tegen U alleen. (Psalm 51:3-6 BB)"
Kunnen wij Davids voorbeeld volgen, en ons met God en met de medemens verzoenen?
#100 Tolerantie
Jezus' omgang met andersdenkenden (8')
28/04/2024
Tekst van de video
Het historische christendom was geen toonbeeld van tolerantie. Wanneer christenen politieke macht verwierven, hebben ze vaak andersdenkenden met geweld gedwongen om in de pas te lopen. Er was dan geen vrijheid van denken en van meningsuiting, en geen godsdienstvrijheid. Vaak werd wie een andere mening had, verbannen, gefolterd of gedood, en dat in naam van een liefdevolle God. De inquisitie is een schandvlek op de nalatenschap van Jezus, het verloochent zijn principes en de slachtoffers waren vaak zij die Jezus’ woorden au sérieux namen.
Ten tijde van Jezus was Israël geen multiculturele samenleving, maar er waren Samaritanen. Wat kunnen wij leren uit Jezus’ omgang met deze andersdenkenden?
Men onderscheidt twee groepen Samaritanen.
Toen Israëlieten gedeporteerd werden naar Assyrië, werd hun plaats ingenomen door andere volken, die zich vermengden met de achterblijvers rond de stad Samaria. De nieuwkomers behielden hun eigen goden, maar namen ook de plaatselijke Joodse godsdienst over. Want elke streek had zijn eigen goden, en die hou je best te vriend.
Daarnaast had je in Samaria Israëlieten die niét werden gedeporteerd en trouw bleven aan Jahweh. Maar door de tweedeling van het Rijk hadden zij voorheen gebroken met Jerusalem. Zij aanvaarden enkel de boeken van Mozes. en hadden een aparte eredienst op de berg Gerizim.
Later werden ook de Joden uit Juda gedeporteerd, maar ze konden terugkeren naar Israël, en vanaf dan was er tussen Joden en Samaritanen een godsdienst- en een rassenstrijd. Dat leidde zelfs tot verwoesting van de Samaritaanse tempel honderd jaar voor Jezus’ komst.
De relatie tussen beide groepen was gespannen, en dat blijkt ook uit het verwijt van de Joodse leiders "Hebben we geen gelijk als we zeggen dat U een Samaritaan bent en van de duivel bezeten? (Johannes 8:48 WV)"
Ook Jezus’ discipelen waren soms onverdraagzaam en Jezus wijst hen dan streng terecht.
"‘Meester, we hebben iemand gezien die in uw naam demonen uitdreef en we hebben geprobeerd hem dat te beletten, omdat hij U niet samen met ons volgt.’ Jezus zei tegen hem: ‘Verhinder het niet! Want wie niet tegen jullie is, is voor jullie.’ … In een Samaritaans dorp, waar ze kwamen om zijn komst voor te bereiden, wilden de dorpelingen Hem niet ontvangen, omdat Jeruzalem het doel van zijn reis was. Toen de leerlingen Jakobus en Johannes merkten dat Jezus niet welkom was, vroegen ze: ‘Heer, wilt U dat wij vuur uit de hemel afroepen dat hen zal verteren?’ Maar Hij draaide zich naar hen om en wees hen streng terecht. (Lucas 9 NBV21)"
Jezus houding tegenover andersdenkenden blijkt onder meer uit de parabel van de barmhartige Samaritaan. Mozes leerde dat je je naaste moet liefhebben als jezelf. Wanneer een Farizeeër aan Jezus vraagt wie zijn naaste dan wel is, vertelt Jezus over een man die beroofd werd en halfdood werd achtergelaten. Een priester en een leviet gaan met een boog rondom het slachtoffer heen, maar dan …
"Een Samaritaan echter, die op reis was, kreeg medelijden toen hij hem zag. Hij ging naar de gewonde man toe, goot olie en wijn over zijn wonden en verbond ze. Hij zette hem op zijn eigen rijdier en bracht hem naar een logement, waar hij voor hem zorgde. (Lucas 10:33-34 NBV21)"
De Samaritaan neemt ook alle kosten voor zijn rekening. Het verhaal is fictie, en Jezus kon op meer bijval rekenen indien de held van het verhaal Joods zou zijn. Maar Hij maakt een punt door de volksvijand voor te stellen als rolmodel. Hij verlaat de stereotypen en presenteert de Samaritaan niet als agressieve man met een fout geloof, maar als iemand vol medeleven. Jezus vraagt om de clichés te vergeten, en achter die Samaritaan de mens te zien. Hij vraagt niet enkel om tolerant te zijn - want dat is een passieve houding - maar ook om die andersgelovige te helpen wanneer hij in nood is - om hem lief te hebben..
Wil dat zeggen dat Jezus instemt met het geloof van de Samaritanen, in de stijl van ieder zijn gedacht? Neen, dat zien we in zijn gesprek met een vrouw, wanneer Hij door Samaria trekt. Veel Joden vermeden die streek en maakten een serieuze omweg om zich niet te verontreinigen, en incidenten te vermijden.
Dat Jezus toch die route kiest en dat Hij een vrouw aanspreekt en te drinken vraagt - en dan nog een Samaritaanse! - is een duidelijk statement. Volgens de rabbijnen was het trouwens niet geoorloofd een aalmoes van een Samaritaan te aanvaarden. De vrouw reageert verwonderd.
"‘Hoe kunt U, als Jood, mij om drinken vragen? Ik ben immers een Samaritaanse!’ Joden gaan namelijk niet met Samaritanen om."
Er volgt een boeiend conversatie waarin Jezus zegt dat Hij als een bron wil zijn in de innerlijke mens, waar water uit opborrelt dat eeuwig leven geeft. En dan brengt de vrouw de religieuze geschilpunten aan bod. Ook dat is leerrijk. Jezus brengt een positief verhaal, en het is de Samaritaanse die, nadat Jezus het vertrouwen heeft gewonnen, komt met de strijdvragen.
"Ik begrijp dat U een profeet bent, Heer. Onze voorouders vereerden God op deze berg, en bij u zegt men dat in Jeruzalem de plek is waar God vereerd moet worden.’ ‘Geloof Me,’ zei Jezus, ‘er komt een tijd dat jullie noch op deze berg, noch in Jeruzalem de Vader zullen aanbidden. Jullie vereren wat je niet kent, wij vereren wat we kennen; de redding komt immers van de Joden. Maar er komt een tijd, en die tijd is nu gekomen, dat wie de Vader echt aanbidt, Hem aanbidt vervuld van Geest en waarheid.' "
'De redding komt van de Joden' want Jezus was een Jood, maar vanaf nu moet niet meer gekozen worden tussen de Joodse tempel of de Samaritaanse berg, want elkeen kan God overal aanbidden. En dat gebeurt, want er volgt verzoening en Jezus logeerde twee dagen in Samaria.
"In die stad kwamen veel Samaritanen tot geloof in Hem door het getuigenis van de vrouw: ‘Hij weet alles van mij.’ Ze gingen naar Hem toe en vroegen Hem bij hen te blijven. Toen bleef Hij nog twee dagen. (Johannes 4:9 NBV21)"
Jezus combineerde duidelijke standpunten met tolerantie. Hij sprak vrijuit, maar drong zich niet op, en probeerde niemand te overtuigen met geweld. De wereld zou er mooier uitzien moesten we Hem daarin volgen, en zelfs zoals de barmhartige Samaritaan, een stapje verder gaan.
#099 Defaitisme en de babyboomers
Het zal onzen tijd wel meegaan!? (8')
14/04/2024
Tekst van de video
Oorspronkelijk was defaitisme de neiging om in een gewapend conflict de strijd op te geven omdat de nederlaag als onvermijdelijk werd beschouwd. Vandaag duidt het op moedeloosheid, na het verlies van hoop op een goede uitkomst.
Defaitisme omschrijft hoe veel mensen zich vandaag voelen - ook de bevoorrechte babyboomers. Zij maakten de golden sixties mee. Ze hebben goed hun boterham verdient en konden sparen. Ze bezitten een eigen huis, en zagen uit naar een comfortabele oude dag.
Toen de onweerswolken van de klimaatcrisis aan de horizon verschenen, dachten ze "Het zal onzen tijd wel meegaan". Maar met de pandemie zaten zij plots als risicogroep midden in een wereldwijde storm. Dat ligt achter ons, maar nu gaat de klimaatverandering veel sneller en harder dan verwacht, en is het schuilen voor de stormen. Er is politieke en economische instabiliteit en er is oorlog aan de Europese grenzen. De ene crisis komt boven op de andere, en we kunnen die problemen niet echt aan. Wat staat ons, onze kinderen en kleinkinderen te wachten?
Defaitisme kom je ook in de Bijbel tegen, want vaak was er oorlog en geweld. Ten tijde van Jezus zorgde de Pax Romana wel voor een relatieve rust. Maar nadat de machthebbers besloten hadden dat Jezus gedood moest worden, waren Hij en zijn discipelen in het defensief, en toen Jezus gearresteerd werd, verloren zijn volgelingen alle hoop. Later hebben ze defaitisme verruild voor slagkracht, en vandaag zoomen we in op hetgeen Petrus, Johannes en Jakobus hebben ervaren, want er zijn gelijkenissen met het traject van de babyboomers.
Het begon allemaal goed want ze hadden de golden sixties meegemaakt: duizenden mensen volgden Jezus en wilden Hem uitroepen tot Koning, omwille van zijn uitzonderlijk onderwijs en zijn wonderen. En als hoogtepunt kregen Petrus, Johannes en Jakobus een inkijk in de eeuwige dimensie.
"’Ik verzeker jullie dat sommigen die hier aanwezig zijn de dood niet zullen ervaren voordat ze het koninkrijk van God hebben gezien.’ Ongeveer acht dagen nadat Hij dit had gezegd ging Hij met Petrus, Johannes en Jakobus de berg op om te bidden. Terwijl Hij aan het bidden was, veranderde de aanblik van zijn gezicht en werd zijn kleding stralend wit. Opeens stonden er twee mannen met Hem te praten: het waren Mozes en Elia, die in hemelse luister verschenen waren. Ze spraken over zijn heengaan, de weg die Hij in Jeruzalem zou voltooien. ( …) Er klonk een stem uit de wolk, die zei: ‘Dit is mijn Zoon, mijn uitverkorene, luister naar Hem!’ (Lucas 9:27-31, 35 NBV21)"
We mogen de impact van die ervaring niet onderschatten. Even zien ze de schittering van Gods Domein of Koninkrijk. Niet alleen wordt Jezus bekleed met een onsterfelijk lichaam, maar Mozes en Elia illustreren dat dit ook aan een mens kan geschonken worden. En God maakt duidelijk wat prioritair is: 'Luister naar Hem'.
De drie discipelen voelen zich euforisch, maar trekken de foute conclusies. Want nadien stellen ze hun eigenbelang voorop en discussiëren ze over wie de hoogste functie krijgt in een nieuw aards koninkrijk. Jezus daarentegen wijst op de onweerswolken aan de horizon.
"‘( …) de Mensenzoon zal aan de mensen uitgeleverd worden.’ Maar ze begrepen deze uitspraak niet; de betekenis bleef voor hen verborgen, en ze durfden Hem er niet naar te vragen. (Lucas 9:44-45 NBV21)"
Het is de tweede keer dat Jezus zijn dood aankondigt. Maar die boodschap landt niet want ze willen daar niet dieper op ingaan. Dat is begrijpelijk, want ook onze generatie heeft moeite om een donkere toekomst onder ogen te zien. Het gevoel van machteloos leidt tot het minimaliseren of negeren van de problemen, en tot defaitisme. Wat wél gedaan moet en kan worden, gebeurt dan niet.
Jezus’ gevangenname was onafwendbaar. Het rooskleurige toekomstbeeld stort in elkaar en na het laatste avondmaal lijken de discipelen verlamd. Kort voordien hadden ze nog een grote mond opgezet - zij waren bereid om met Jezus te sterven - maar nu lijkt alles hen te veel.
"Vervolgens ging Jezus met zijn leerlingen naar een plek die Getsemane genoemd werd. ( …) Hij nam Petrus en de twee zonen van Zebedeüs (Petrus, Johannes en Jakobus) met zich mee. Toen Hij bedroefd en angstig begon te worden, zei Hij tegen hen: ‘Ik ben diepbedroefd, tot stervens toe. Blijf hier met Mij waken.’ Hij liep nog een stukje verder, liet zich voorover vallen op de grond en bad: ‘Vader, als het mogelijk is, laat deze beker dan aan Mij voorbijgaan! Maar laat het niet gebeuren zoals Ik het wil, maar zoals U het wilt.’ Hij liep terug naar de leerlingen en zag dat ze lagen te slapen. Hij zei tegen Petrus: ‘Konden jullie niet eens één uur met Mij waken? Blijf wakker en bid dat jullie niet in beproeving komen; de geest is wel gewillig, maar het lichaam is zwak.’ (Matteüs 26:36-41 NBV21)"
Het vooruitgangsoptimisme is nu helemaal verdwenen en de discipelen lijken verlamd en een geloofscrisis mee te maken. Tot Jahweh bidden lukt niet, en nadat Jezus wordt gearresteerd leven ze ondergedoken.
Maar kort nadien hebben elf van de twaalf zich met Gods hulp herpakt en jaren later reflecteren ze over die gebeurtenis met de woorden:
"Daarbij moeten wij blijven kijken naar Jezus, die ons de weg wijst. Hij is het doel van ons geloof. Hij kon Zich aan het kruis laten slaan en de schande negeren, omdat Hij wist welke blijdschap Hem te wachten stond. En nu zit Hij aan de rechterzijde van de troon van God. Denk aan Hem die zoveel heeft doorstaan, zodat je niet verzwakt of onverschillig wordt. ( …) (Hebreeën 12:2-3 HTB)"
Opkijkend naar de verrezen Jezus hebben de discipelen het defaitisme achter zich gelaten, en zich in moeilijke tijden ingezet voor God en voor de medemens.
De gedachte dat wij persoonlijk, en de mensheid in het algemeen, misschien ophouden te bestaan, werkt demotiverend. Maar Jezus getroostte zich veel moeite om die doemscenario's af te wenden. Via Hem is er leven na de dood, en ook uitzicht op herstel van deze aarde. Zelfs al leiden we schade door de vele stormen, ook wij kunnen opkijken naar Jezus en het defaitisme achter ons laten.
#098 Zet ik mijn verstand opzij?
Over de verrijzenis en de ongelovige Thomas (9')
31/03/2024
Tekst van de video
Onlangs zei iemand: 'Ik versta niet hoe een man die intelligent is zoals jij, in God kan geloven'. Die uitspraak is enerzijds een compliment. Maar tegelijk wordt gesuggereerd dat ik mijn verstand opzij zet wanneer het aankomt op geloven.
De vraag of ik mijn verstand opzij zet, heeft onder meer betrekking op hetgeen volgens de bijbel 2000 jaar geleden gebeurde na het paasfeest. Want Jezus werd weer levend met een lichaam waarmee Hij door gesloten deuren liep, en nadien werd Hij opgenomen in de ruimte. Dat druist natuurlijk in tegen de gekende natuurwetten. De apostel Johannes beschrijft dit als volgt:
"Toen het avond werd op die eerste dag van de week, zaten de leerlingen in huis. Ze hadden de deuren dicht gedaan, want ze waren bang voor de Joodse leiders. Plotseling stond Jezus bij hen. Hij zei: "Ik wens jullie vrede toe!" Daarna liet Hij hun zijn handen en zijn zij zien ... Tomas was er niet bij … De andere leerlingen vertelden hem: "We hebben de Heer Jezus gezien!" Maar hij antwoordde: "Ik geloof het pas als ik in zijn handen de wonden van de spijkers zie. Ik wil ze met mijn eigen vingers aanraken en ik wil met mijn eigen hand in zijn zij voelen."
Acht dagen later zaten Jezus’ leerlingen weer in het huis. Nu was Tomas erbij. Jezus kwam binnen, ook al waren de deuren dicht. Hij stond plotseling tussen hen in en zei: "Ik wens jullie vrede toe!" Daarna zei Hij tegen Tomas: "Kijk naar mijn handen en voel ze met je vingers. Voel met je hand in mijn zij. Wees niet langer ongelovig, maar geloof." Tomas antwoordde Hem: "Mijn Heer en mijn God!" (Johannes 20:19-20, 24-29 BB)"
Johannes stond aan het kruis en had alles van dichtbij meegemaakt, samen met Jezus’ moeder en nog enkele vrouwen. En Jozef van Arimatea en Nicodemus gaven Jezus een waardige begrafenis. De discipelen wisten dus uit eerste bron dat Jezus dood en begraven was. Dit had het einde moeten zijn van het verhaal, want de meeste bewegingen doven uit wanneer de leider aan zijn einde komt.
De discipelen waren ontredderend. Maar dan staat Jezus in hun midden. Ze hebben moeite om te geloven dat Hij het is en daarom laat Hij de wonden van zijn kruisdood zien. Later vraagt Jezus iets eten om hen ervan te overtuigen dat Hij geen geestverschijning is. Thomas is afwezig, en hij laat zich bij zijn terugkomst niet overtuigen.
Een week nadien is Jezus er opnieuw, en blijkt dat Hij weet heeft van Thomas’ uitspraak. Ook de meest kritische leerling is nu overtuigd. Het duurde nog veertig dagen vooraleer Jezus afscheid nam van deze wereld, en in die tussenperiode toonde Hij zich aan meer dan 500 volgelingen. Wanneer Paulus 20 jaar later terugblikt, zegt hij dat de meeste getuigen nog in leven zijn. Wie twijfelde kon hen ondervragen. Hun geloof ging met veel leed gepaard. Dat zij dat allemaal verzonnen hebben is dus ongeloofwaardig.
Vandaag worden we begrensd door ziekte, veroudering en sterfelijkheid, en we zijn aan plaats en tijd gebonden. Paulus vergelijkt dat lichaam met een zaadje dat sterft, maar dat straks een schitterende plant kan worden. Hij kleurt die toekomst niet verder in, en dat maakt hem geloofwaardiger want we hebben vandaag geen woorden om leven in die andere dimensie te beschrijven.
Zo kom ik bij de vraag wie zijn verstand opzij zet. Veel mensen accepteren tegenstrijdige levensbeschouwingen als evenwaardig. Toch is atheïsme intellectueel onverenigbaar met christendom of met reïncarnatie, of met de islam. Het kan niet tegelijk allemaal waar, of tegelijk onwaar zijn. Wie dat zegt, zet zijn verstand opzij.
Anderen noemen zich christen, en gaan de waarheidsvraag uit de weg door godsdienst te plaatsen in een domein waarover het verstand niets te zeggen heeft. Geloof is dan een persoonlijke expressie, gebaseerd op gevoel en intuïtie, niet op objectieve waarheid en bewijs. Het is een ervaring die niet verklaard kan worden - een beetje zoals kunst. Ten dele is dat zo, want de wetenschappelijke methode is niet op alles toepasbaar. Liefde kan niet begrepen worden, en een kunstenaar moet zich niet rechtvaardigen, want over smaak en kleur valt niet te twisten. Maar kunst heeft niet de ambitie om een levensbeschouwing te zijn, die de zin van het leven verklaart en morele normen aanbiedt. Geloof verengen tot emoties of iets in de stijl van kunst, is een gemakkelijkheidsoplossing, want je kan dan zeggen wat je wil, zonder dat je je moet verantwoorden. Zo maakt je geloof maatschappelijk irrelevant, terwijl het juist leert hoe we zouden moeten leven, en het ons ook de kracht geeft om onszelf te overstijgen.
Een andere benadering vertrekt van de essentie van de wetenschap, namelijk het blijven zoeken naar zaken die we nog niet begrijpen. Er werden de voorbije decennia wonderlijke fenomenen ontdekt die ingaan tegen de klassieke overtuigingen, en wijzen op het bestaan van andere dimensies. Zo kunnen deeltjes die kleiner zijn dan een atoom, gebruikt worden om informatie te transporteren van de ene plek naar de andere, zonder dat ze zich verplaatsen in de ruimte. Onze wetenschappelijke kennis betreft slechts een fractie van de werkelijkheid. De oorsprong van het universum is een mysterie en ook de aard van het menselijk bewustzijn, en het ontstaan van moraliteit en tal van andere zaken.
Maar veel wordt duidelijk, of krijgt een begin van antwoord, wanneer we rekening houden met de godshypothese. Wie de hypothese dat God bestaat bij voorbaat weert, zelfs uit de zoektocht naar buitenaardse intelligentie, zet een deel van zijn verstand opzij.
"Wees niet langer ongelovig, maar geloof!" was geen oproep tot blind geloof. Neen, Thomas had drie jaar lang wonderen gezien die enkel door de godshypothese verklaard konden worden - door het feit dat God de wereld was binnengetreden. Thomas had kunnen weten dat Jezus’ dood niet het einde was, en dat het getuigenis van zijn collega's betrouwbaar was.
Jezus vraagt niet om het verstand opzij te zetten, maar Hij vraagt openheid van geest zodat we op zoek gaan naar zaken die we nu nog niet begrijpen. We kunnen levensbeschouwingen en de betrouwbaarheid van hetgeen werd overgeleverd, kritisch vergelijken, en we kunnen persoonlijke ervaring opdoen door God welkom te heten in ons leven. Hij zal ons dan beschijnen als de zon, zodat we genieten van zijn warmte en alles in ons, en in de wereld rondom, beter kunnen zien en smaken!
#097 Aleksej Navalny (2)
"een boek waarin beschreven staat, wat je in elke situatie moet doen ..." (8')
17/03/2024
Tekst van de video
In een vorige video heb ik Aleksey Navalny vergeleken met Johannes de Doper. Allebei getuigden ze expliciet over hun geloof in God en allebei stierven ze in de gevangenis omdat ze machtsmisbruik en onrecht aanklaagden. Dat onrecht illustreert dat de moraliteit van de mens in de voorbije 2000 jaar in wezen niet veranderd is. En aangezien de morele problemen gelijkaardig zijn als toen, kunnen we misschien leren uit de remedies die in het verleden werden aangeboden.
Maar terugkijken naar het verleden druist in tegen de tijdsgeest, want al te gauw wordt een idee verworpen, om de enkele reden dat het al lang bestaat. Want wie zegt "Dat gelooft toch niemand meer!", verklaart zich tot winnaar van het debat, ook al formuleert hij geen inhoudelijke argumenten. Die drogreden wordt soms gebruikt bij de beoordeling van het christelijk geloof. Maar oude ideeën moeten op hun waarde worden getoetst, want ze zijn niet per definitie onjuist, of minderwaardig aan nieuwe ideeën. Zo dacht Navalny er over, want in een pleidooi voor de rechtbank onderstreepte hij de actualiteit van richtlijnen die in een ver verleden werden opgeschreven. (www.rightsinrussia.org/navalny-2/)
"Ik pieker minder over dingen. Er zijn minder dilemma's in mijn leven, want er is een boek waarin doorgaans min of meer duidelijk beschreven staat, wat je in elke situatie moet doen. Het is natuurlijk niet altijd gemakkelijk om dit boek te volgen, maar ik probeer het wel." (Aleksey Navalny – 2021)
In deze video vergelijk ik Navalny met een andere man, die van grote betekenis is voor het christelijk geloof – de apostel Paulus – want ook daar zie je parallellen. Het Russische rechtssysteem wordt misbruikt om politieke tegenstanders het zwijgen op te leggen, en dat heeft Navalny ook ervaren. Na hersteld te zijn van een tweede gifaanslag keerde hij terug naar Rusland, waar hij opnieuw gearresteerd werd. Na die moordpogingen en valse aanklachten wist hij welk risico hij liep, maar hij beschouwde die terugkeer als een morele plicht.
"En dus, hoewel ik zeker niet echt geniet van de plek waar ik nu ben, spijt het mij niet dat ik teruggekomen ben, of van wat ik doe. Het is prima, want ik deed wat juist is. Integendeel, ik voel een soort diepe voldoening. Want op een moeilijk moment heb ik gehandeld overeenkomstig die instructies, en het gebod niet verraden." (Aleksey Navalny – 2021)
Als je die uitspraak in zijn context leest, dan weet je dat die instructies en geboden betrekking hebben op de Bijbel.
En hoe zat het met Paulus? Ook hij werd geregeld gearresteerd op grond van valse aanklachten. Men wou hem het zwijgen opleggen. En meermaals ontsnapte hij op het nippertje aan de dood, want er waren complotten en opgezette lynchpartijen. Ik vermeld twee incidenten.
"Na een aantal dagen spanden enkele Joodse mensen samen om hem te doden. Hun plan raakte echter bij Saulus bekend. Dag en nacht bewaakten ze de stadspoorten om hem te kunnen doden. Maar Saulus’ discipelen namen hem ’s nachts mee en lieten hem in een korf door een opening in de stadsmuur naar beneden zakken. (Handelingen 9:23-25 Gods Boek)"
"Toen arriveerden er echter Joodse mensen uit Antiochië en Ikonium, die de mensenmassa voor zich wonnen. Ze stenigden Paulus en sleepten hem de stad uit, in de veronderstelling dat hij dood was. (Handelingen 14:19 Gods Boek)"
Paulus had zich gedeisd kunnen houden. Hij kon zijn geloof beleven in de private levenssfeer en zich terugtrekken in een kring van gelijkgezinden. Dat zou z'n leven veel gemakkelijker hebben gemaakt, maar hij koos ervoor om Jezus’ opdracht uit te voeren. Hij bezat de sleutel voor de authentieke godservaring en voor het eeuwige leven, en dat kon hij toch niet reserveren voor zichzelf!
"Ik sta in het krijt bij Grieken en niet-Grieken, bij geletterde en ongeletterde mensen. Daarom wil ik zo graag ook aan jullie in Rome het evangelie verkondigen. Het evangelie brengt mij niet in verlegenheid, want het is Gods krachtige nieuws dat redding brengt voor allen die geloven … (Romeinen 1:14-16 Gods Boek)"
Navalny zag zijn terugkeer naar Rusland als een morele plicht. En dat is ook zo bij Paulus wanneer hij rond het jaar 58, na een verblijf van meerdere jaren in het buitenland, terugkeert naar Jeruzalem. Want Gods Geest zette hem daartoe aan.
"En nu ga ik naar Jeruzalem, onder aandrang van de Geest, en ik weet niet wat mij daar zal overkomen. Alleen word ik in elke stad door de Heilige Geest gewaarschuwd dat mij gevangenschap en lijden te wachten staat. Wat mijzelf betreft, ik hecht geen waarde aan mijn leven, als ik mijn taak en opdracht maar mag voltooien die ik van de Heer Jezus heb ontvangen: getuigen van het evangelie van Gods genade. (Handelingen 20:22-24 Gods Boek)"
Paulus komt toe in Jeruzalem en twee weken later wordt hij, op grond van valse beschuldigingen, bijna gelyncht. De religieuze autoriteiten zagen Paulus als een gevaar voor hun positie, net zoals eerder met Jezus het geval was.
Paulus wordt door Romeinse soldaten ontzet en vervolgens gearresteerd, om enkele jaren later in Rome door de keizer berecht te worden. Hoe dat afliep wordt in de Bijbel niet vermeld, maar volgens andere bronnen zou hij onder het bewind van keizer Nero gefolterd en onthoofd zijn. Want Nero had het bevel gegeven om de christenen te vervolgen, nadat hij hen valselijk beschuldigd had van het aanstichten van de grote brand van Rome in het jaar 64.
Die gevangenzetting van Paulus was een spijtige zaak, maar het kwade werd ten goede gebruikt, want Paulus had een mild gevangenisregime, en dat liet hem toe om brieven te schrijven, waarin hij de relevantie van Jezus’ woorden en van zijn kruisdood en verrijzenis kon uitleggen als geen ander. Hij gebruikte daar, wanneer je de aan hem toegeschreven brieven in het Nederlands vertaalt, circa 46.000 woorden voor. Wetend dat deze video 1000 woorden telt, is dat heel veel uitleg.
Navalny onderstreepte in zijn speech het belang van die Bijbelse woorden. Niet enkel bij het bestrijden van onrecht, want hij verruimde dat naar elke situatie, en accentueert zo de universele draagwijdte van die boodschap. Ik denk dat we zijn nagedachtenis kunnen eren, door ook zelf die Bijbel te exploreren.
#096 Aleksej Navalny (1)
"Als U wilt, praat ik met U over God en de verlossing …" (9')
3/03/2024
Tekst van de video
Bij de dood van Navalny ervaren velen woede en machteloosheid. Maar ook een grote droefheid omdat een mens van goede wil, een echtgenoot, een vader, een vriend … moedwillig kapot gemaakt werd. De foto's van de laatste jaren toonden een man waarvan de gezondheid achteruit ging. Maar hoewel hij sterk verzwakt was en onmenselijk werd behandeld, was hij strijdbaar tot de laatste dag en straalde hij vreugde uit.
Navalny stierf niet als een gebroken man, integendeel, en in deze video kijken we hoe het komt dat hij kon standhouden, want daar gaf hij zelf uitleg over in een pleidooi voor de rechtbank.
Het zal u wellicht verbazen, maar er is grote gelijkenis tussen Navalny en een andere man – Johannes de Doper – die 2000 jaar geleden in een gevangenis werd onthoofd, op aansturen van Herodias. Johannes’ hoofd werd haar tijdens een banket als een geschenk aangeboden, en dat zegt genoeg over de moraliteit aan het hof van Herodes.
Navalny was 47 toen hij stierf in het beruchte strafkamp gebouwd door dwangarbeiders ten tijde van Stalin. Het hoge aantal dissidente Russen dat in de voorbije jaren vermoord is, zegt genoeg over de moraliteit van het Russische regime.
Johannes en Aleksej hadden de moed om op te komen voor de waarheid, en consequent onrecht aan te klagen, en voor beiden leidde dat tot een onvoltooid leven. Ze zijn veel te jong gestorven, en dat is tragisch, ook omdat de wereld moedige eerlijke getalenteerde mensen meer dan nodig heeft. Maar de Bijbel vermeldt nog veel anderen die uit hetzelfde hout gesneden waren. Ze hebben zich ingezet voor een betere wereld en betaalden daar een hoge prijs voor. Over hen zegt de Bijbel: "Zij waren te goed voor deze wereld" (Hebreeën 11:38).
Navalny's strijd voor een beter Rusland is gekend, en straks heb ik het over zijn levensovertuiging, maar wat deed Johannes de Doper? Johannes verzorgde in zekere zin het voorprogramma van Jezus’ optreden. Hij riep het publiek, en vooral de leidende klasse, op om zich terug naar God te keren en anders te gaan leven.
‘Addergebroed, wie heeft jullie gewaarschuwd om te vluchten voor de naderende straf? Zorg dat de gevolgen van jullie inkeer zichtbaar zijn … ‘Wat moeten we dan doen?’ Johannes antwoordde: ‘Wie twee hemden heeft, moet delen met wie er geen heeft en wie voedsel heeft, moet hetzelfde doen.’ Er kwamen ook belastinginners om te worden gedoopt. Zij vroegen hem: ‘Leraar, wat moeten wij doen?’ Johannes zei tegen hen: ‘Vorder geen hoger bedrag dan jullie is opgedragen.’ Ook de soldaten vroegen hem: ‘Wat moeten wij doen?’ Tegen hen zei hij: ‘Beroof niemand en pers niemand af, maar wees tevreden met je soldij.’ … Zo, en met veel andere waarschuwingen, verkondigde hij het evangelie aan het volk. Johannes vermaande ook de tetrarch Herodes – vanwege Herodias, de vrouw van zijn broer, en al het overige kwaad dat hij had gedaan. Maar Herodes maakte alles nog erger door Johannes in de gevangenis op te sluiten. (Lukas 3: 7-20 Gods Boek)
Johannes gaf concrete antwoorden. Vertaald naar onze tijd vraagt hij om niet weg te kijken, maar mensen in nood te helpen, en hij keert zich tegen corruptie en machtsmisbruik. Maar hij drong vooral ook aan op een terugkeer naar God. Want wie oprecht met God leeft, zal zich uit volle overtuiging inzetten. En hij zal Gods bijstand ervaren, en ook dat kondigde Johannes aan: dankzij Jezus zou Gods Geest hen straks volop helpen. En die steun maakt echt verschil uit!
Johannes werd gemotiveerd door zijn geloof. Maar hoe zat het met Navalny? Hij verklaarde in een interview dat hij tot zijn 25e een rabiaat atheist was. Maar sindsdien beschouwde hij zich als gelovige, hoewel hij daar niet mee te koop liep, en er evenmin politiek munt uit wou slaan. Ook zei hij dat hij minder afwist van zijn religie dan hij zou willen, maar dat hij eraan werkte.
Maar bijna tien jaar later, verraste Navalny vriend en vijand door uit te weiden over zijn christelijk geloof en door uit de bijbel te citeren. Hij deed dat in zijn pleidooi voor de rechtbank, kort na zijn arrestatie bij zijn terugkeer naar Rusland in januari 2021.
"Als U wilt, praat ik met U over God en de verlossing. ( …) Het feit is dat ik een christen ben, en dat maakt me meestal tot een voorbeeld voor voortdurende spot in de Anti-Corruptie Stichting, want de meeste van onze mensen zijn atheïsten en zelf was ik ooit ook een militante atheïst. Maar nu ben ik gelovig en dat is mij een grote hulp bij mijn activiteiten, want alles wordt dan veel, veel gemakkelijker. Ik pieker minder over dingen. Er zijn minder dilemma's in mijn leven, want er is een boek waarin doorgaans min of meer duidelijk beschreven staat, wat je in elke situatie moet doen. Het is natuurlijk niet altijd gemakkelijk om dit boek te volgen, maar ik probeer het wel. En zo is het ( …) voor mij wellicht gemakkelijker dan voor vele anderen om politiek te bedrijven."
"Zalig zijn zij die hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden. ( …) Ik heb altijd gedacht dat dit specifieke gebod min of meer een instructie is om te handelen. En dus, hoewel ik zeker niet echt geniet van de plek waar ik nu ben, spijt het mij niet dat ik teruggekomen ben, of van wat ik doe. Het is prima, want ik deed wat juist is. Integendeel, ik voel een soort diepe voldoening. Want op een moeilijk moment heb ik gehandeld overeenkomstig die instructies, en het gebod niet verraden."
Op het internet vind je Navalny's integrale toespraak, inclusief zijn kritiek op de wijze waarop de Russische overheid de ortodoxe kerk en de christelijke waarden misbruikt, en beweert dat zij de behoeder is van waarheid en gerechtigheid. (www.rightsinrussia.org/navalny-2/)
Maar wat de Geest voortbrengt is liefde, vreugde, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, betrouwbaarheid, zachtmoedigheid en zelfbeheersing. (Galaten 5:22-23 Gods Boek)
Ondanks zijn gevangenschap was Navalny vrij en straalde hij vreugde uit, en dat hield verband met zijn geloof. De vergelijking tussen Navalny en Johannes de Doper is dus niet te ver gezocht en ik veronderstel dat zij elkaar intussen ook mochten ontmoeten, en dat zij zelfs uitzien naar het moment waarop velen onder ons hen zullen vervoegen.
#095 Wolven in schaapsvacht
Jezus maakt een SWOT-analyse (9')
18/02/2024
Tekst van de video
In een vorige video had ik het over de documentaire GODVERGETEN en de woorden van Peter Adriaenssens: "Er moet waarheid gesproken worden. Het tegengif voor misbruik is waarheid spreken". Ook Jezus riep op om zonde niet toe te dekken, maar aan het licht te brengen, en om door positieve acties het kwade te voorkomen en te remediëren.
Vandaag gaat het over wat er in andere kerken fout gaat, want ik wil niet de indruk geven dat ik die problemen niet erken. In sommige landen zijn er pastors met extreme rijkdom, machtsmisbruik en seksschandalen. De Bijbel omschrijft hen als herders die niet de kudde, maar zichzelf weiden, en als wolven in schaapsvacht.
En dan zijn er die gelovigen die vierkant staan achter politici die, hoewel zij in woord en daad het tegenbeeld zijn van een door God vernieuwde mens, zichzelf presenteren als de Messias, die door God werd aangewezen om met de grove borstel alle problemen op te lossen. Het is misbruik van Gods naam en het maakt van de christelijke boodschap een karikatuur.
Wat goed en mooi is wordt beschadigd en geperverteerd door de slechtheid in de mens. Paulus vergelijkt de kerk met een lichaam, en de gelovige is dan een mond, een oog, een voet of een ander lichaamsdeel. Het menselijk lichaam wordt van buitenaf aangevallen door virussen en bacteriën, en kankers ondermijnen dat lichaam van binnenuit. Ook kerkgemeenschappen lijden onder die aanvallen, en ze kunnen daaraan ten onder gaan.
Zo'n bedreigingen komen in het Nieuwe Testament vaak ter sprake. Die passages lijken wel een risicoanalyse. De schrijver identificeert risico's van interne of externe aard, bepaalt de waarschijnlijkheid en de impact van die risico's en stelt maatregelen voor om de risico's te verminderen of te elimineren.
Voor zijn vertrek had Jezus die risico's al aangegeven, waaronder liefde voor het geld, bedrog en machtsmisbruik. Hij benadrukte dat die problemen zich zouden voordoen en dat zijn volgelingen zich hiertegen moesten verzetten door trouw te blijven aan zijn boodschap en door de onderste weg te gaan.
… Pas op dat niemand jullie misleidt, want er zullen veel mensen komen die zich mijn naam toe-eigenen en zich voor de Messias uitgeven; zij zullen veel mensen misleiden. … Jullie zullen door alle volken worden gehaat omdat jullie bij Mij horen. Dan zullen veel mensen het geloof in Mij opgeven en elkaar verraden en haten. Er zullen veel valse profeten opstaan en ze zullen veel mensen misleiden. En omdat het kwaad dan toeneemt, zal de liefde van veel mensen bekoelen. Maar wie standhoudt tot het einde, zal worden gered … (Matteüs 24:4-13)*
Bij de andere volken is het zo dat hun koningen de baas over hen spelen en dat zij die macht over hen uitoefenen zichzelf weldoeners noemen. Maar bij jullie is het zo niet. Integendeel, laat hij die de belangrijkste onder jullie is, als de minst belangrijke worden, en de leider als de dienaar. (Lucas 22:25-26)*
Enkele tientallen jaren na zijn vertrek verscheen Jezus aan Johannes. Hij dicteerde hem brieven bestemd voor kerkgemeenschappen in Klein-Azië. Hij geeft daarin een SWOT-analyse of een sterkte–zwakte analyse, gevolgd door maatregelen die genomen moeten worden om de situatie te remediëren. Want de boodschap die Hij gegeven had, werd niet door iedereen gerespecteerd. De kerk van Sardes heeft de reputatie dat ze leeft, maar in feite is ze dood. Laodicea beweert rijk te zijn, maar beseft niet dat ze beklagenswaardig en arm is, en Jezus beschouwt zich zelfs als een buitenstaander, die opnieuw binnengelaten moet worden. En hoewel het in Efeze beter gaat, moeten ook zij zich herpakken.
Ik weet dat u veel goed doet, hard werkt en standvastig bent. Ik weet dat u geen slechte mensen kunt verdragen, u hebt die zogenaamde apostelen als leugenaars aan de kaak gesteld. Ik weet dat u Mij dwars door alles heen trouw bent gebleven, u hebt het niet opgegeven. Toch heb Ik één ding tegen u. U hebt de liefde van vroeger opgegeven. Denk er aan hoe diep u bent gevallen. Keer daarvan terug en doe weer dezelfde dingen als vroeger. Anders zal Ik uw kandelaar wegnemen. (Openbaring 2:2-5 HTB)
Wanneer de liefde voor God en voor elkaar uitdooft, dan wordt de kandelaar weggenomen. In Gods ogen bestaat die kerk niet meer.
Macht, geld en seks. Het is een giftige cocktail die de integriteit van elke organisatie bedreigt. Alle schrijvers van het Nieuwe Testament vermelden dit, ook Paulus in een afscheidsspeech voordat hij gearresteerd werd.
Pas dus op jezelf en de hele kudde waarover de Heilige Geest jullie als verantwoordelijken heeft aangesteld. … Ik weet dat na mijn vertrek wrede wolven bij jullie zullen binnendringen, die de kudde niet zullen ontzien. Zelfs uit jullie eigen midden zullen mensen opstaan die de waarheid verdraaien om van de discipelen hun eigen volgelingen te maken. Wees dus waakzaam en onthoud dat ik ieder van jullie drie jaar lang onophoudelijk dag en nacht in tranen heb onderwezen. … Zilver, goud of kledij heb ik van niemand verlangd. … In alles heb ik jullie getoond dat we zo, door hard te werken, de zwakken moeten steunen, … Toen Paulus was uitgesproken, knielde hij met hen allen neer om te bidden. (Handelingen 20:28-36)*
Waarom infiltreren die mensen met slechte bedoelingen in de kerk? Misschien omdat er goedgelovige gefortuneerde mensen zijn, waar ze voordeel uit kunnen halen. Of ze staan graag in de belangstelling. Of het is hen te doen om die knappe vrouwen …
Even gevaarlijk zijn de interne risico's. Je ziet dat in alle organisaties. Mensen die goed starten, kunnen gaandeweg de mist ingaan, met name wanneer ze succes kennen. Het stijgt hen naar het hoofd, ze verwerven macht en laten zich niet langer corrigeren. Paulus bleef bescheiden en gebruikte zijn positie niet om rijk te worden en zich te laten dienen.
We mogen niet naïef zijn. We moeten op een positieve wijze kritisch blijven over onszelf en over andermans woorden en daden, zelfs indien die persoon bijzondere kwaliteiten heeft, en veel heeft verwezenlijkt.
Paulus sluit zijn toespraak af met een gebed. Bidden deed men dikwijls staande, maar de geknielde houding accentueert bescheidenheid. Paulus besefte hoezeer Jezus’ volgelingen kwetsbaar zijn en nood hebben aan Gods bijstand.
* Bijbelvertaling: Marjolijn Turner-Prins
#094 Schuldig verzuim
een commentaar op GODVERGETEN (8')
4/02/2024
Tekst van de video
Wanneer godsdienst in het nieuws komt heeft dat veelal te maken met een schandaal. Vaak gaat het over grensoverschrijdend gedrag. Het is een intrieste realiteit die veel levens heeft verwoest. Daar is een aangrijpende documentaire over gemaakt en er zijn goede rapporten over geschreven. Iedereen weet intussen wat er de voorbije decennia allemaal gebeurd is.
"Als God bestaat, waarom laat Hij dat allemaal toe?" is de begrijpelijke reactie op zoveel leed, zeker wanneer de daders zogenaamd God vertegenwoordigen.
Religieuze structuren kunnen een kader zijn dat misbruik faciliteert. Maar werkt de Bijbel dat misbruik in de hand? Of is het net het gevolg van het negeren van Gods richtlijnen? We kijken eerst naar de theorie van dat geloof en dan naar de vraag hoe Jezus en de eerste christenen de theorie in de praktijk hebben omgezet.
In de klassieke oudheid hadden mannen veelal de volledige vrijheid om hun verlangens te bevredigen zoals zij dat wensten. Vrouwen, kinderen en slaven werden dan als bezit beschouwd, en genoten weinig bescherming. Pedofilie werd soms positief weergegeven als een leertraject op weg naar volwassenheid. In mythes gaven de goden het slechte voorbeeld, en er was tempelprostitutie, en religieuze feesten met orgieën.
De Joodse godsdienst was helemaal anders: hun feesten waren geen bacchanalen en Jahwehs wetten boden bescherming aan kwetsbare groepen, zoals kinderen, vrouwen, slaven en vreemdelingen. Want als een creatie die op God gelijkt verdiende elk mens respect, ongeacht leeftijd, geslacht of status.
De Joodse wetten hadden ook betrekking op de seksuele relaties. Seksualiteit werd beschouwd als een geschenk van God, maar het werd gekaderd binnen een huwelijk tussen man en vrouw, gesloten met wederzijdse toestemming. Onder meer door de vereiste van een vrije instemming, en door het verbod op incest, prostitutie en homoseksualiteit waren die normen veel strikter dan wat gebruikelijk was bij andere volken.
Werden die normen gerespecteerd? Niet altijd, maar de moraliteit was bij het Joodse volk beduidend hoger dan bij de andere volken. Het valt ook op dat er in de Bijbel vrijuit kritiek gegeven wordt op grote namen, wanneer die in de fout gaan. Nadat koning David overspel had gepleegd met Batseba en haar man liet vermoorden om alles toe te dekken, confronteert de profeet Natan hem met zijn misdaad. Hij brengt de zonde aan het licht, opdat ze niet onderhuids zou voortwoekeren. De idee dat je de troon niet mag ontbloten en dat de reputatie van een persoon of van een instituut beschermd zou moeten worden door een doofpotoperatie, is helemaal afwezig. De Joodse profeet was namelijk in dienst van God, en niet van de koning.
Jezus bevestigt de wetten van Mozes, en Hij vat alles samen in de gulden regel. "Behandel anderen zoals u wilt dat zij u behandelen. Dat is in het kort wat Mozes en de profeten hebben gezegd." (Matteüs 7:12 HTB)
Dat principe is universeel, maar meestal wordt het negatief geformuleerd: "Doe de ander niet aan, wat je niet wil dat jou wordt aangedaan". Wie die regel toepast zal geen misbruik plegen, want hij respecteert de andere, zet hem of haar niet onder druk, misleidt niet en brengt geen schade toe.
Maar Jezus formuleert de gulden regel positief, als een variant op het gebod om de naaste lief te hebben, zoals men zichzelf liefheeft. Die formulering vereist positieve acties.
Het verschil wordt duidelijk in het gesprek tussen Jezus en de rijke jongeman. Die stelde dat hij van jongs af aan alle geboden had nageleefd. Hij had dus niemand kwaad gedaan. En wanneer hij vraagt wat hij nog meer moet doen, stelt Jezus voor dat hij zijn bezit zou verdelen onder de armen en Hem zou volgen, maar die positieve acties waren teveel gevraagd.
Veel situaties van misbruik konden voorkomen worden door positieve acties van mensen die dichtbij stonden, maar de andere kant opkeken. Ons rechtssysteem kent het begrip schuldig verzuim, wanneer iemand in groot gevaar is. Maar Jezus definieert dat begrip veel ruimer. "De naaste behandelen zoals je zelf behandeld wil worden" houdt in dat je in actie komt wanneer iemand jouw hulp nodig heeft, en je in staat bent om te helpen. Zo kan misbruik voorkomen of gestopt worden. De barmhartige Samaritaan stond het slachtoffer bij, zelfs financieel, en maakte zich er niet van af met de woorden "ik zal voor je bidden".
Jahweh vroeg aan de profeet Natan om Davids kroon te ontbloten, door zonde aan het licht te brengen, opdat ze niet zou voortwoekeren. Dat doet mij denken aan een uitspraak van Peter Adriaenssens: "Er moet waarheid gesproken worden. Het tegengif voor misbruik is waarheid spreken."
Dat is ook boodschap van het Nieuwe Testament, want Jezus is het licht van de wereld, dat duisternis ontmaskert.
" … het licht kwam in de wereld en de mensen hielden meer van de duisternis dan van het licht, want hun daden waren slecht. Wie kwaad doet, haat het licht; hij schuwt het licht omdat anders zijn daden bekend worden. Maar wie oprecht handelt zoekt het licht op, zodat zichtbaar wordt dat God werkzaam is in alles wat hij doet. (Johannes 3:19-21 NBV21)"
… ‘Je pakt toch geen lamp om hem onder een korenmaat te zetten of onder een bed weg te bergen? Nee, je zet hem op een standaard. Alles wat verborgen is, moet openbaar worden gemaakt, en alles wat geheim is, moet aan het licht komen. (Markus 4:21-22 NBV21)
Jezus concretiseerde die woorden door zijn scherpe kritieken. Die waren vooral gericht tegen farizeeën en schriftgeleerden die hun misdaden verborgen hielden. Maar Hij spaarde ook zijn discipelen niet, want wanneer Petrus in de fout gaat, bestraft Hij hem met de woorden "Ga weg, achter Mij, satan".
De eerste christenen hebben Jezus’ voorbeeld gevolgd, want nergens is er sprake van geheimhouding. Neen, de morele standaard was hoog, aanklachten werden onderzocht en zelfs Petrus werd later nog eens openbaar terechtgewezen, dat lees je in het boek Handelingen en in de brieven van het Nieuwe Testament.
Er zouden veel minder verwoeste levens zijn, en de geschiedenis van de kerk zou er anders hebben uitgezien, indien men niet afgeweken was van Gods leefregels over seksualiteit en men consequent het pad van Jezus verder had gevolgd, door de waarheid te spreken en de zonde aan te klagen.
#093 Spiritualiteit, godsdienst en atheïsme
(8')
21/01/2024
Tekst van de video
Via het internet leer ik dat je voor 231 euro spiritueel coach kan worden, zodat je anderen kan begeleiden naar een leven vol rust. Een basisopleiding is niet nodig. Gemiddeld studeer je 5 uur per week, en na 3 tot 6 maanden kan je een diploma halen en als spiritueel therapeut een praktijk beginnen. Maar aangezien dat geen beschermde titel is, kan je ook zonder diploma zo'n naambordje plaatsen. Je komt die overal tegen, want spiritualiteit zit in de lift. Voor velen is het een verdienmodel, en dan wordt alles heel mooi voorgesteld.
Maar wat is spiritualiteit? In de brede zin betreft het elke soort relatie met het geestelijke binnenin de mens of buiten de mens, en dat slaat dus ook op godsdienst. Maar zo wordt spiritualiteit meestal niet begrepen. Neen, in onze cultuur zijn dat vaak tegengestelde begrippen. Het eerste zit in de lift, het tweede roept bij velen argwaan of aversie op.
Spiritualiteit staat voor warmte, vrijheid, wijsheid, gezondheid, inclusiviteit, zelfontplooiing … Godsdienst wordt gekoppeld aan onverdraagzaam, machtsmisbruik, conservatief, moraliseren, dogma's …
Het feit dat godsdienst nu in het verdomhoekje zit heeft natuurlijk zijn redenen. Want die verwijten kunnen geïllustreerd worden door concrete feiten. Maar toch doet die zwart-wit voorstelling afbreuk aan de realiteit. Bovendien komen veel van die kritieken juist uit de mond van Jezus. Want bij het veroordelen van misbruik wordt gebruik van christelijke waarden. Tom Holland legt uit hoe we onze westerse waarden niet in de eerste plaats te danken hebben aan de Verlichting, maar wel aan het christendom.
Het authentieke christendom was een revolutionaire progressieve godsdienst die een nieuwe manier van denken over God introduceerde. In de oude wereld waren goden wreed en onvoorspelbaar, terwijl de Bijbelse God liefdevol is en het beste voor de mensheid wil. En er werd een nieuw ideaal voor de samenleving voorgesteld, want voor God zijn alle mensen gelijkwaardig, ongeacht hun ras, geslacht of sociale status. Wij vinden dat evident maar in culturen waar Jezus buitenstaander was, is dat vaak anders, en dat geldt ook voor het verre oosten waar spirituele therapeuten vaak hun inspiratie vinden.
Spiritualiteit en christelijk geloof hebben contrasterende uitgangspunten, een andere methodiek en ze staan voor een verschillende levensstijl.
Spiritualiteit is gericht naar binnen want de goddelijke kracht zit in jezelf. Je bent deel van het goddelijke Al. En via meditatie en magische tools kom je in contact met de krachten van jezelf en van moeder aarde. Jij bepaalt de regels en je doet het altijd goed!
De christen gelooft in een transcendente God die aan de oorsprong ligt van alles. Maar de mens is te veel op zichzelf gericht en van God vervreemd. Hij heeft nood aan een goddelijke interventie om bevrijd te worden van het kwaad dat in hem schuilt. Hij heeft nood aan leefregels die het eigenbelang overstijgen, en aan de kracht van Gods Geest om volgens die regels te leven. En hij heeft een honger, die ook ervaren wordt door de vele spirituele zoeker, maar die enkel door Jezus gestild kan worden.
Augustinus had een tumultueuze jeugd en nadat hij Jezus leerde kennen concludeerde hij " … ons hart kent geen rust tot het rust vindt in u."
Dat is wat ook Hirsi Ali eind 2023 ervaren heeft. Zij vluchtte naar Nederland en keerde zich twintig jaar geleden af van de Islam. Ze zocht het in het atheïsme, en genoot van het contact met Richard Dawkins - de bekendste hedendaagse atheïst. Maar vandaag omarmt ze het christendom. Het hoog houden van de joods-christelijke traditie is volgens haar het enige geloofwaardige antwoord op de actuele bedreigingen en ze verwijst ook naar Tom Holland. Het atheïsme is een te zwakke en polariserende doctrine die er niet in slaagt om simpele levensvragen te beantwoorden. En gelukkig hoef je niet op zoek te gaan naar een of ander new-age mensel van therapieën en mindfulness. Het christendom heeft het allemaal. Aldus Hirsi Ali.
Dank zij die christelijke grondslag hebben wij gewetensvrijheid en vrijheid om aan te kloppen bij verschillende deuren. Velen denken dat het allemaal op hetzelfde neerkomt. Maar dat geldt slechts wanneer we Jezus uitkleden en ontdoen van zijn goddelijkheid, en wanneer we zijn boodschap afzwakken door een selectieve lezing.
"Ik ben de deur; wie door Mij binnenkomt zal gered worden: die kan vrij in en uit gaan en zal weidegrond vinden." (Johannes 10:9 WV)
"Ga binnen door de smalle poort. Want de poort naar de dood is wijd, en de weg daar naartoe is breed. En er zijn heel veel mensen die die weg nemen en door die poort binnengaan. Maar de poort naar het leven is nauw, en de weg daar naartoe is smal. Er zijn maar weinig mensen die die weg en die poort vinden." (Matteüs 7:13-14 BB)
" … Ik ben de enige die de Vader echt kent. En ook de mensen die Ik heb laten zien wie Hij is, kennen Hem. Als de lasten u drukken en u vermoeid bent, kom dan bij Mij. Ik zal u rust geven. Voeg u naar Mij en wees mijn leerling, want Ik ben vriendelijk en nederig van hart. Bij Mij zult u diepe innerlijke rust vinden. Wat Ik van u vraag is nooit te zwaar en de last die u voor Mij moet dragen, is licht." (Matteüs 11:27-30 HTB)
Doorheen die kleine deur van het originele christendom gaat er een nieuwe wereld open, die veel rijker is dan verwacht.
Er zijn natuurlijk veel meer deuren, maar Jezus’ deur is voor iedereen in elk huis beschikbaar. Aan ons de keuze, en als die keuze ook van invloed is op het leven na de dood, dan laten we ons best leiden door de vraag welke visie overeenstemt met de waarheid, en niet welke visie ons nu best uitkomt.
Je kan je verdiepen in mindfulness en yoga … of je kan het bovennatuurlijke negeren zoals Hirsi Ali lang getracht heeft. Of je kan bij Jezus aankloppen. Hij geeft het antwoord op de levensvragen en belooft innerlijke rust en veel meer dan dat. Vijftig jaar geleden heb ik die deur geopend, en ik heb daarvoor mijn verstand niet opzij gezet, integendeel. Het is een keuze die ik mij nooit beklaagd heb.
#092 Een goednieuwsshow?
Paulus vierde schipbreuk! (8')
7/01/2024
Tekst van de video
Op vele plaatsen in de wereld weten mensen dat het leven moeilijk is, maar wij waren dat vergeten. Wij dachten dat iedereen gelukkig zou zijn door een toename van welvaart. De reclame brengt nog steeds die goednieuwsshow. Alles moet fantastisch zijn. Maar juist die focus op genieten en op materiële rijkdom, zorgt voor problemen. Dat zegt ook Dirk De Wachter in "De kunst van het ongelukkig zijn".
Christenen zijn kinderen van hun tijd. Ook hun boodschap lijkt soms op een goednieuwsshow, alsof God alle problemen oplost wanneer je met Hem leeft. Dat contrasteert met het leven van Paulus, en vandaag trekken we lessen uit zijn vierde schipbreuk, als gevangene op transport naar Rome. Hij was door Joodse leiders onterecht beschuldigd, en omdat ze hem wilden vermoorden, beriep hij zich op de Romeinse rechtspraak. Ook Lucas was aan boord en heeft alles opgeschreven. Hierna volgt een uittreksel.
"De volgende dag liepen we de haven van Sidon binnen, en Julius, die Paulus heel voorkomend behandelde, vond het goed dat hij naar zijn vrienden ging om door hen verzorgd te worden … de vastentijd was al voorbij, zodat het gevaarlijk werd om uit te varen. Daarom waarschuwde Paulus de bemanning … : ‘Ik voorzie grote moeilijkheden als we nu uitvaren: niet alleen lopen de lading en het schip gevaar, maar ook onze levens.’ Maar de centurio stelde meer vertrouwen in de stuurman en de kapitein …
al spoedig stak er een hevige aflandige wind op … Dagenlang waren de zon noch de sterren te zien en bleef de storm in alle hevigheid woeden, zodat we ten slotte elke hoop op redding verloren … Toen sprak Paulus de opvarenden als volgt toe: … De afgelopen nacht werd ik … bezocht door een engel van de God aan wie ik toebehoor en die ik dien. Hij zei: "Wees niet bang, Paulus, je moet voor de keizer verschijnen, en daarom heeft God je in zijn goedheid het leven van alle opvarenden geschonken." Houd dus moed, mannen, want ik vertrouw op God dat het zo zal gaan als me gezegd is. We zullen stranden op een of ander eiland.’ (Handelingen 27, 3-26 NBV21)"
Voor historici bevat Lucas’ verslag interessante inzichten over de scheepvaart. De stuurman baseerde zich op windrichting, sterrenhemel, kustlijn, en peilingen naar de diepte van de zeebodem en al die technieken komen aan bod. Maar wij kijken naar de levenslessen.
#1 Verwacht moeilijkheden. Als die er dan komen, dan word je niet uit het lood geslagen.
Vaak geven we de tegenovergestelde boodschap - een van positief denken - maar dan gaan we voorbij aan het feit dat het leven voor iedereen moeilijkheden met zich meebrengt, en dat mag ook gezegd worden, want het is meer in overeenstemming met Jezus’ onderwijs.
We lazen dat God Paulus naar Rome stuurt, en Die had er ook voor kunnen zorgen dat Paulus na een voorspoedige reis, als een vrij man in Rome zou getuigen, maar dat gebeurde niet. Evangelie betekent "goed nieuws", maar dat in een gebroken wereld.
Goed nieuws, want ik zie een groot verschil tussen vrienden die Jezus in hun pijn uitnodigen, en zij die dat niet doen. Ik ken mensen die ondanks een slechte gezondheid en moeilijke relaties toch gemoedsrust en vreugde ervaren. Door de stormen van het leven raken ze veel kwijt, maar ze ervaren ook Gods hulp en ze kijken uit naar een betere toekomst. En vaak zijn het juist de moeilijkheden die het leven en onze relaties met elkaar en met God rijker maken.
#2 We moeten zorgzaam omgaan met elkaar.
Lucas en Aristarchus vergezelden Paulus, en daar was moed voor nodig - omwille van de zee¬reis, en omdat ze als handlanger van een gevangene reputatieschade konden lijden. En later wordt Paulus ook door andere christenen bemoedigd.
Die praktische en morele steun betekende veel, want Paulus betreurde dat hij er in een andere situatie helemaal alleen voor stond.
Misschien dachten zij "wat gaan de mensen denken wanneer we het opnemen voor die gevangen Jood?" Het doet denken aan Dietrich Bonhoeffer, die het tijdens het nazi-regime opnam voor de gevangen Joden, en dat met de dood moest bekopen.
Lucas en Aristarchus leren ons hoe we mensen in nood kunnen bijstaan. Niet door te zeggen "Sterkte!", maar door ook iets te doen. Ook dat brengt ons bij Dirk De Wachter. Want hij zegt dat je niet gelukkig wordt wanneer je gericht bent op je eigen geluk. Neen, mensen worden gelukkig wanneer zij het geluk van anderen zoeken en zorgzaam zijn voor anderen, of zoals Jezus zei: wanneer ze hun naaste liefhebben als henzelf.
#3: Verwacht ook hulp vanuit een onverwachte hoek.
Paulus krijgt van de centurio tweemaal penitentiair verlof. Hij had dat kunnen gebruiken om te vluchten, maar Julius vertrouwde hem en zo komt er ook hulp vanuit een onverwachte hoek. Het zegt iets over de uitstraling van Paulus, maar ook over de manier waarop God mensen bijstaat in hun nood. En wanneer ze na de schipbreuk aanspoelen op Malta, worden de schipbreukelingen gastvrij onthaald door de plaatselijke bevolking en door de gouverneur.
Ook wij kunnen hulp ontvangen vanuit een onverwachte hoek, want dat is de manier waarop God soms het leven bijstuurt. Wanneer we dat beseffen, ervaren we meer rust in de moeilijkheden en staan we ook vrijer in het leven, want onze verwachtingen liggen dan vooral bij God, en minder bij bekenden … die misschien in gebreke zullen blijven.
#4 Moeilijkheden kunnen meewerken ten goede.
Als gevangene om religieuze redenen houdt Paulus zich aanvankelijk gedeisd. Want hij zit niet in de synagoge, maar wel tussen zeelui, soldaten en misdadigers. Maar levensgevaar leidde tot een ommekeer in de relaties, en Paulus komt nu bovenaan te staan.
Moeilijkheden gooien het leven overhoop. Ook de kijk van de mens op het leven, kan daardoor veranderen. Wat echt telt, treedt op de voorgrond en zo ontstaat er misschien een openheid die er anders niet is. De traditie leert dat Paulus dankzij die storm Gods boodschap bracht op het eiland Malta, maar hij heeft ongetwijfeld ook de sympathie gewonnen - en veel meer dan dat - van de 276 opvarenden inclusief de centurio. En misschien heeft hij ook onze sympathie gewonnen - en misschien meer dan dat!
Teksten video's 2023
Teksten video's 2022
Teksten video's 2021
Teksten video's < 2021
Playlist met alle video's
Begin