Wil je het artikel lezen? "Waarom toch die bijbel? (III) - Openbaring en geen filosofie - 5 p."
Einde

Christenen aanzien de bijbel als het geïnspireerde woord van God. Hier en daar vind je een schilderij dat handelt over dit thema. Maar hoe kan je met een penseel op canvas uitdrukken wat inspiratie is?

Michelangelo Merisa da Caravaggio (1571 of 1573 - 1610) deed meer dan eens een poging en hoewel hij in zijn tijd opviel als realist, en van conservatieve kerkelijke zijde weinig waardering kreeg, gebruikt hij een middel dat ons niet zo realistisch overkomt. Een engel staat Matteüs bij, bij het schrijven van het evangelie. Op een eerste schilderij "Matteüs en de engel" houdt de engel Matteüs' hand vast. Deze eerste versie - tijdens de tweede wereldoorlog door brand vernietigd - werd door de opdrachtgevers niet aanvaard. De engel was te prominent aanwezig.

In de tweede versie "De inspiratie van Matteüs" blijft de engel meer op afstand. Zwevend boven Matteüs, fluistert hij woorden in.

Zo'n taferelen werken bij de postmoderne mens misschien contraproductief. Ze verplaatsen het thema inspiratie naar Plopsaland, te midden van smurfen en kabouters. Zo ook God de Vader met de lange baard, de duivel met de bokkenpoten, de musicerende engelen,… het paste wonderwel in de tijd van toen… van Italië en Spanje naar de Lage en de Midden-Europese landen. Eeuwenland was het algemeen verspreide symboliek om een boodschap in beeld te brengen. Vandaag worden die taferelen enkel nog gesmaakt als middeleeuwse kunstvorm. Een boodschap voor de postmoderne mens gaat er niet van uit. Of misschien wel… godsdienst behoort niet tot het normale leven.

Nochtans komt die vorm van beeldgebruik net zo veel voor in onze tijd. Denken we aan Harry Potter en de symboliek rond de occulte vormen van het kwaad. Gecommercialiseerd via video, spelconsoles, film… past de horrorindustrie wonderwel in onze tijd. Van de States over Europa naar Nieuw-Zeeland biedt deze eigentijdse negatieve symboliek, ook voedsel voor het voyeurisme… even risicoloos proeven van het kwaad.

Elk mens ervaart wel eens wat inspiratie is. Soms ben je verwonderd over nieuwe ideeën die plots uit het niets geboren worden. Zou het vreemd zijn dat de onzichtbare God zich ook op dit terrein beweegt, en zijn ideeën overdraagt aan mensen die gelouterd zijn door 't leven, even stil worden en afstemmen op zijn golflengte?

Een engel met een zachte stem, ergens zwevend rond de gedachtewereld, is dus misschien nog niet zo slecht gekozen. Engelen worden veelal afgebeeld als kinderen en kinderen kunnen serieuze mensen helpen om het onderscheid te maken tussen wat al of niet, echt belangrijk is. De zachte kinderstem wordt ook makkelijk overroepen wanneer iemand niet geïnteresseerd is. De walkman of de TV iets luider, of weer aan het werk - de stofzuiver op 1500 watt - en weg is die inspirerende zachte stem.

Het schilderij van Rembrandt Haremszoon van Rijn (1606 - 1669) "de evangelist Matteüs en de engel" lijkt geïnspireerd op het werk van Caravaggio. Ook hier wordt Matteüs bijgestaan door een engel. Maar de engel staat nu op de achtergrond. En dat geniet misschien de voorkeur…

Wie zegt dat hij stemmen hoort, werkt argwaan op. Terecht gaan mensen dan hun wenkbrauwen fronsen. Tegelijk voelt men ook wat medelijden. Wat heeft die wel meegemaakt en hoe moet het met hem of haar nu verder? Waar vindt die persoon gepaste begeleiding?

Rembrandt schildert Matteüs als een oude man tegengesteld aan de patiënt die hiervoor wordt beschreven. Geen labiele persoon. Matteüs boezemt vertrouwen in. Zijn blik lijkt het leven te doorgronden. Geen euforie, geen roes, geen spectaculaire openbaring, geen zweverig gedoe. Wel een kop, getekend door het leven. Iemand die alles heeft gezien en al lang niet meer door wilde ideeën op sleeptouw wordt genomen. Iemand die zuinig is met woorden. Maar je kan er wel op aan: wanneer hij iets zegt, slaat hij de nagel op de kop.

Matteüs trekt zich terug en denkt na over alles wat hij zag en hoorde. Hij ziet nu verbanden, die hij voorheen niet had gelegd. Matteüs hoort ook wel een stem, maar de engel staat achter Matteüs en blijft dus buiten het gezicht. Matteüs kan geen persoonsbeschrijving geven. Wel herinnert hij zich nu opnieuw bepaalde details. En wanneer hij de pluim ter hand neemt, lijken de woorden als vanzelf te komen… Had Jezus hem niet beloofd dat Hij zijn Geest zou zenden om die woorden weer in herinnering te brengen?

Begin
Wil je het artikel lezen?"Waarom toch die bijbel?(III) - Openbaring en geen filosofie - 5 p."