Een zoektocht of een gepersonaliseerd traject?
te kort door de bocht
Het woord "zoektocht" wordt vaak gebruikt in de sfeer van zingeving en geloofsbeleving. Niet vreemd natuurlijk want de mensheid worstelt al al sinds haar bestaan met de diepere vragen en er werden heel verscheiden antwoorden gegeven. Sommige "bijbelse" raadgevers stellen - eens Jezus als het antwoord wordt aanvaard - het leven te eenvoudig voor. Zij presenteren dan een aantal oneliners die, wanneer zij gepaard gaat met "geloof", gegarandeerd het gewenste resultaat geven. Daarmee is dan alles gezegd, want u geschiede naar uw geloof. Wie zo spreekt gaat te kort door de bocht. De voorgestelde weg lijkt inderdaad te veel op een magisch voedselsupplement dat alle problemen oplost.
De realiteit is natuurlijk anders. God leren kennen is in de eerste plaats een individuele zoektocht. Individueel, maar ook anderen kunnen hun steentje bijdragen. Tegelijk is het een proces dat maar wil lukken wanneer men ook zelf ten diepste betrokken raakt en bereid is te veranderen. Dus meer vergelijkbaar met het leven van een sportman - Paulus gebruikt dit beeld - die slechts in de prijzen valt wanneer hij jarenlang geest en lichaam volledig richt op de competitie en consequent een gepersonaliseerd programma volgt, dieet inbegrepen. Heel wat pleziertjes moeten worden opgegeven.
Omega 3 of andere voedingssupplementen
De vergelijking met de atleet nemen we best niet te letterlijk: lichaamsoefening en dieet zijn natuurlijk belangrijk voor een gezond leven, maar er is geen direct verband met datgene waarnaar we hier op zoek zijn. Het joodse volk was nogal gefocust op de uitgebreide voedselwetten. Maar zij werden daarin niet gevolgd door Jezus. Die had het inderdaad meer over het vernieuwde denken, spreken en handelen.
"Niet wat de mond ingaat, maakt de mens onrein, maar wat de mond uitgaat …" (Mattëus 15:10 - 11).
Die nadruk op het juiste voedsel komen we vandaag ook tegen. Het vegetarische menu beoogt vooreerst de lichamelijke gezondheid en het respect voor dierlijk leven, maar het maakt veelal ook deel uit van een ruimere filosofie, dat "levensgeluk" moet schenken. Anderen verwachten het van Omega 3 of andere voedingssupplementen. Daarnaast stelt onze cultuur, in antwoord op diepere onrust, de verwenning van het lichaam voor. Dat gebeurt dan onder meer via reizen naar exotische bestemmingen, of ook wel in een plaatselijk "Body Center". Wellness and beauty liggen via relaxatietechnieken en massage binnen het bereik. Maar wie te veel verwacht van het juiste voedsel en van verwenprogramma, komt bedrogen uit. Wellness moet van dieper komen. Het moet geboren worden in het diepste innerlijke en dan de ganse mens doordesemen. Het heeft te maken met de woorden die de mond uitgaan en dus met de achterliggende gedachten, gevoelens en motieven.
de dictatuur van het relativisme
Hiervoor was sprake van een individuele zoektocht. Die woorden moeten verduidelijkt worden, want een beetje dubbelzinnig. Zowel het woord "zoektocht" als het adjectief "individueel" passen wonderwel in de tijdsgeest. Joseph Ratzinger omschreef die tijdsgeest de dag voorafgaand aan Benedictus XVI, als "de dictatuur van het relativisme, dat niets als zeker aanvaardt en dat als hoogste doel iemands eigen ego en eigen verlangens heeft". Eerder al had hij het als volgt uitgedrukt: "Een duidelijk geloof dat gebaseerd is op het credo van de kerk, wordt vandaag als fundamentalisme bestempeld. Het relativisme, waardoor iemand door elke wind meegesleept kan worden, lijkt nu de enige aanvaardbare houding in deze maatschappij. We evolueren naar een relativistische dictatuur, waarin niets nog zeker is. De eigen wensen en het eigen credo worden stilaan als hoogste doel aanzien."
>Wie het leven voorstelt als een zoektocht, suggereert misschien dat er eigenlijk niets met zekerheid te vinden is en dat alles dus gerelativeerd moet worden. Dat lijkt dan op "ergens", dat in de uitdrukking "Ergens heeft hij wel gelijk", dichter staat bij "nergens". Zo'n geloofsvisie druist in tegen de vele zekerheden die Jezus proclameert en die dan overkoepeld kunnen worden met de woorden
"Gij zult de waarheid leren kennen en de waarheid zal u vrij maken".(Johannes 8:32)
Toegegeven! Dat alles wordt niet zonder moeite waargemaakt in eigen leven en je mag die strijd terecht omschrijven als een zoektocht. We moeten het leven dus voorstellen als een leerschool en die bijbelse oneliners met ambitieuze beloften als de eindtermen in het onderwijs. Er is het zoeken van de beste school, de juiste studierichting en de aangepaste leermethode… en de studie zelf met liefst ook stage of praktijkervaring. Als alles naar wens verloopt heeft men duidelijke doelstellingen voor ogen. Er is een gestadige toename van kennis en ervaring, en is er geen sprake van het ontmoedigende ronddolen in een doolhof.
een gepersonaliseerd traject
Dan is er het adjectief "individueel". Ook dat is voor tweeërlei uitleg vatbaar. Individualisme kan wijzen op een eenzijdige gerichtheid op zichzelf en een gebrek aan verbondenheid met het sociale weefsel. Wie sterk is en goed in de markt ligt, heeft daar misschien geen problemen mee. Hij kan het profijt binnenrijven en zich maximaal verrijken. Wie zwak is of tegenslagen kent, mist een netwerk om op terug te vallen. Die pejoratieve bijklank gaat verloren wanneer we "individueel" vervangen door "gepersonaliseerd". Dat synoniem wijst ook op de individuele mens, maar het heeft een andere connotatie. Het belicht de mens als een unieke persoon, omringt door andere unieke persoonlijkheden.
Een individuele zoektocht wordt zo een gepersonaliseerd traject. Niet allemaal hetzelfde uniform met een gelijk dieet en dezelfde doelstellingen… neen, een traject met God, aangepast aan wie wij zijn - ons temperament en onze talanten - en aan onze biotoop of de familiale en socio-culturele context.
Vraag en u zult krijgen; zoek en u zult vinden; klop en er zal voor u worden opengedaan. Ja, ieder die vraagt, zal krijgen, en wie zoekt, zal vinden, en voor wie aanklopt, zal worden opengedaan. (Matteüs 7:7 - 8)
... er is niemand, die verstandig is, niemand, die God ernstig zoekt (Romeinen 3:11)
Wie op zoek is naar innerlijke rust, mag zijn hoop niet stellen op één enkele bijbeltekst - één zwevend kapstokje - en mag niet verwachten dat hij morgen reeds de spirituele lotto zal wint, en het beloofde land mag ingaan. Leren houdt luisteren in, en lezen, zoeken, stil zijn, open kaart spelen met zichzelf en aandacht hebben voor wat er zich binnenin afspeelt… Je moet de rode draad doorheen het leven vinden en de principes achter de vele woorden. Je moet zien hoe dat allemaal past in eigen leven: hoe het gecombineerd kan worden met eigen talenten en temperament. Dat gebeurt dan op eigen initiatief, doch liefst niet op eigen houtje. wél bijgestaan door anderen die al eerder die route hebben gevolgd.
C.S. Van Audenard
mei 2005