Einde

Een bewogen weekend

waarom is Pasen een te mijden onderwerp?

Bekijk je liever de video van 18' over Pasen?
of de video van 7' over 'Pasen - de verrijzenis: een prachtige boodschap vol van hoop!'

1. De kern van het christelijk geloof
2. De antieke mens wordt niet au sérieux genomen
3. Over mythes en legendes
4. Een bewogen weekend...
5. De zogenaamde "historische Jezus"
6. Zonder lichaam zijn we niet echt mens
7. Hoe ziet versie 3.0 er dan wel uit?

Deel 1 - De kern van het christelijk geloof

een buitengewone precedentswaarde

Indien de terechtgestelde Jezus werkelijk terug levend is geworden, dan moet Hij onderscheiden worden van alle andere bekende en minder bekende mannen en vrouwen uit de geschiedenis. Niemand heeft Hem dat voor- of nagedaan, behalve dan sommige mythische figuren. Evenmin heeft iemand anders van zichzelf beweerd dat zoiets zou gebeuren.

De verrijzenis van Jezus behoort tot de kern van het christelijk geloof. Die verrijzenis bewijst niet enkel dat Jezus’ straffe uitspraken over mens en God niet als grootspraak mogen worden weggezet. Maar die gebeurtenis heeft ook een buitengewone precedentswaarde: wat bij Hem gebeurd is, kan zich nadien bij ons herhalen.

De verrijzenis bewijst dat de dood niet het einde is van alles en vormt de garantie dat er leven is na de dood. En dan gaat het niet om een voortbestaan in een afgezwakte etherische vorm, of om golven die nazinderen nadat de bron is uitgedoofd. Integendeel, wat Jezus ons na die verrijzenis laat zien is een voortbestaan in een grandioos versterkte vorm. Evenmin is het een leven dat met verlies van identiteit overgaat in een ander leven. Neen Paulus blijft Paulus en Nelson Mandela blijft Nelson Mandela, maar dan bevrijd van de beperkingen van het fragiele lichaam met zijn begrensde houdbaarheidsdatum.

De houdbaarheidsdatum van de mens | EOS ...
https://www.eoswetenschap.eu/gezondheid/de-houdbaarheidsdatum...
De houdbaarheidsdatum van de mens. 07 oktober 2016 - door Eos-redactie. We zullen nooit veel ouder worden dan 115.. jaar, beweren ...

wat kunnen we antwoorden?

De consequenties van het verrijzenisgeloof zijn zo radicaal en verstrekkend dat we ons best wel kritisch mogen afvragen of we zeker zijn van onze zaak. Want wie vandaag nog in de verrijzenis gelooft, zit echt wel in een minderheidspositie. Wat kunnen we antwoorden op de kritieken en op de vele vragen? Daar zijn natuurlijk dikke boeken over geschreven, maar kunnen we het voor de haastige lezer ook uitgelegd krijgen in een niet te lange commentaar?

Rik Torfs, Bekende Vlaming, kerkjurist en voormalige rector van de KU Leuven, zegt dat Pasen sinds de jaren 70 van de vorige eeuw voor theologen een te mijden onderwerp is geworden. Waarom? Omdat in de jaren 60 alle tradities in vraag werden gesteld, en veel theologen de verrijzenis gingen beschouwen als een traditie zonder historische grondslag. Wonderen zijn niet te rijmen met het moderne denken en met onze wetenschappelijke kennis, klinkt het dan. Het moeten dus wel mythes zijn, en de lichamelijke verrijzenis van Jezus is dan hetzelfde lot beschoren.

een te mijden onderwerp

Maar theologen aarzelden om dat luidop te zeggen, want de consequenties voor het christelijk geloof zijn immens, aangezien die verrijzenis in de voorbije 2000 jaar altijd gezien werd als het centrale thema. Zonder verrijzenis valt de ganse geloofsbelijdenis in het water en is het christelijk geloof niet langer uniek. Het wordt dan een van de vele manieren van zingeving in het leven. Maar ook niet meer dan dat.

Verstandige mensen meden daarom die Bijbelteksten, of ze zochten naar een "creatieve interpretatie van het verhaal". De jongste jaren werd de schroom om vrijuit te spreken heel wat minder. Niet enkel bij theologen, maar ook bij diegenen die voorgaan in de kerkdiensten. De verrijzenis staat nu bijvoorbeeld symbool voor het feit dat er na regen zonneschijn komt, en dat er in moeilijke situaties altijd wel een uitweg kan gevonden worden. Dat is een mooie gedachte, maar om tot die conclusie te komen, heb je natuurlijk geen verrijzenis nodig.

de meest beklagenswaardige van alle mensen

Dat "Pasen" in de jaren 70 een te mijden onderwerp werd, heb ik zelf ook gemerkt want ik studeerde toen net als Rik Torfs aan de KU-Leuven, maar dan enkele jaren eerder. Ik kreeg ook les van dezelfde theoloog - waar Rik Torfs naar verwijst - de prof die leerde dat de verrijzenis nooit had plaats gevonden. Dat zal ik nooit vergeten, want ik heb toen gereageerd op zijn uitspraken. Dat leidde tot enige discussie, waarbij ik een passage heb voorgelezen waarin Paulus concludeert dat de christen die niet gelooft in de opstanding, de meest beklagenswaardige is van alle mensen. Paulus overdrijft misschien een beetje, maar hij onderstreept zo dat hij het écht wel meent. En hij voegt er nog iets aan toe dat klinkt als een eigentijds credo: "Wanneer de doden toch niet worden opgewekt, kunnen we maar beter zeggen: Laten we eten en drinken, want morgen sterven we." Zonder verrijzenis moet je als christen de boeken sluiten.

grondstof voor nieuw leven

We zijn nu bijna 50 jaar verder en de overtuiging dat de verrijzenis een legende is, is nu wijdverspreid. Buiten de kerkmuren zijn er nog weinig mensen die in een opstanding van het lichaam geloven. En ook binnen de muren van de traditionele kerken is er heel veel twijfel. Meestal hoor je op begrafenisdiensten erg voorzichtige uitspraken over het leven na de dood. Maar onlangs hoorde ik hoe die mogelijkheid expliciet ontkend werd. Neen, we vinden troost in het voortleven in de gedachten van de nabestaanden, en in het feit dat we tot stof vergaan, en zo grondstof aanreiken voor nieuw leven.

Het is een te schrale troost, zeker voor die christenen die vandaag zwaar te lijden hebben omwille van een fysieke of sociale handicap, of die omwille van hun geloofsovertuiging vervolgd worden. Zo’n visie maakt de verkondiging van het evangelie zinloos - dixit Paulus.

Matteüs 5:11-12
Gelukkig zijn jullie wanneer ze je omwille van mij uitschelden, vervolgen en van allerlei kwaad betichten. Verheug je en juich, want je zult rijkelijk worden beloond in de hemel; zo immers vervolgden ze vóór jullie de profeten.

niet alleen ondenkbaar, maar ook ongewenst

Het belangrijkste dat ik u heb doorgegeven ... : dat Christus voor onze zonden is gestorven, zoals in de Schriften staat, dat Hij is begraven en op de derde dag is opgewekt, zoals in de Schriften staat, en dat Hij is verschenen aan Kefas en vervolgens aan de twaalf leerlingen. Daarna is Hij verschenen aan meer dan vijfhonderd broeders en zusters tegelijk, van wie er enkelen gestorven zijn, maar de meesten nu nog leven. Vervolgens is Hij aan Jakobus verschenen en daarna aan alle apostelen. Pas op het laatst is Hij ook aan mij verschenen...

... hoe kunnen sommigen van u dan zeggen dat de doden niet zullen opstaan? Als de doden niet opstaan, is ook Christus niet opgewekt; en als Christus niet is opgewekt, is onze verkondiging zonder inhoud en uw geloof zinloos. Dan blijkt dat wij als getuigen van God over hem hebben gelogen, ... Als wij alleen voor dit leven op Christus hopen, zijn wij de beklagenswaardigste mensen die er zijn. (1 Korintiërs - 15:3 - 8, 12 - 15, 19)

De hiervoor vermelde uitspraken van Paulus, staan vermeld in zijn eerste brief aan de Korintiërs. In een exposé van circa 800 woorden licht hij de verrijzenis toe. Wat leren we uit die uiteenzetting? We zien vooreerst dat de verrijzenis van het lichaam ook toen geen evidentie was. Want Korintiërs waren Grieken, en die beschouwden het sterfelijke lichaam als een gevangenis voor de onsterfelijke geest. In het boek Handelingen lezen we de reactie van de Atheners op Paulus’ uitleg over de opstanding: "Sommigen dreven daar de spot mee, terwijl anderen zeiden: Daarover moet u ons een andere keer nog maar eens vertellen." Voor de Grieken is de opstanding niet alleen ondenkbaar, maar ook ongewenst. Een nieuw lichaam krijgen na de dood, leek voor hen echt geen vooruitgang.

Korinthe was bovendien ver van Jeruzalem verwijderd. Geen Korintiër had Jezus die zo’n 24 jaar daarvoor gestorven en verrezen was, ooit ontmoet. Paulus gaat daarom uitvoerig in op de vele getuigen die de opgestane Jezus hadden gezien. De oplijsting van getuigen is niet volledig, want Paulus laat de vrouwen even buiten beschouwing, aangezien hun getuigenis in de toenmalige cultuur niet als bewijs werd aanvaard.

Deel 2 - De antieke mens wordt niet au sérieux genomen

geen constructie post factum

Critici merken op dat de beschrijvingen van het paasverhaal in de vier evangeliën elkaar hier en daar tegenspreken. Dat het moeite kost om de exacte chronologie van de gebeurtenissen te reconstrueren, illustreert de verwarring van het moment. Het toont juist aan dat er geen sprake is van een constructie post factum, maar van meerdere bronnen die onafhankelijk van elkaar mondeling werden doorverteld alvorens ze enkele decennia later uitgeschreven werden. Ook het feit dat vrouwen in die vier verhalen als eerste getuigen van de verrijzenis worden vermeld, gaat in tegen de thesis dat er sprake is van een opgezet verhaal: je kon die eer toen beter aan de mannen geven.

En waarom dan die compromitterende passages waarin Petrus - de aanvoerder bij uitstek - driemaal liegt omtrent het feit dat hij Jezus kent? Of die keer dat hij door Paulus terecht wordt gewezen want "zijn gedrag was verwerpelijk... De andere Joden deden met hem mee, en zelfs Barnabas liet zich meeslepen door hun huichelarij." Zo schiet je jezelf toch in de voet! Maar neen, de christenen van het eerste uur hebben een hoge morele standaard, en gebeurtenissen die hen in diskrediet hadden gebracht, werden niet weg gecensureerd.

Wanneer we de verrijzenisverhalen lezen, valt op dat de discipelen echt niet verwacht hadden om Jezus terug te zien. Het ongeloof was zo groot dat ze de eerste getuigen niet konden geloven. Angst, paniek, consternatie, ongeloof, ... bij soldaten, bij de leden van de Hoge Raad en ook bij de discipelen. Dat zijn de woorden die de eerste uren van het verrijzenisverhaal typeren. Iets later is er bij de volgelingen van Jezus natuurlijk sprake van grenzeloze vreugde en een aanstekelijk enthousiasme.

Dat de confrontatie met bovennatuurlijke gebeurtenissen in eerste instantie leidt tot angst en ontreddering is begrijpelijk, en kom je doorheen de ganse Bijbel tegen. Want de machteloosheid is groot wanneer je staat tegenover zoveel overmacht, waarbij de normale wetten niet meer gelden.

Synoniemen van angstgevoel; ander woord voor angs ...
https://synoniemen.net/index.php?zoekterm=angstgevoel
... bekommernis, benauwdheid, benauwenis, bezorgdheid, bibberatie, nerveusheid, nervositeit, ongerustheid, ontzag, paniek, radeloosheid, schrik, ...

zij wisten dat die dingen onmogelijk waren

In de eigentijdse kritieken op de opstanding wordt de mens van 2000 jaar geleden niet au sérieux genomen. Men gaat ervan uit dat de antieke mens, bij gebrek aan wetenschappelijke kennis, naïef en lichtgelovig was.

Maar die gedachte is nogal goedkoop. Want ook al hadden Jezus’ tijdgenoten geen inzicht in de oorsprong van donder en bliksem en van besmettelijke ziekten, zij hadden net als wij gezond verstand. Zij wisten ook wel dat een blindgeborene nooit zou kunnen zien en dat wie verminkt was door melaatsheid, niet meer zou herstellen. En zij wisten dat het lichaam van Lazarus die al vier dagen dood was, en wiens graf men niet wou openen wegens de penetrante lijkgeur, tot stof verging. Het was hen voldoende bekend dat een kadaver al gauw een voedselbron wordt voor andere dieren, en dat elk mens dezelfde weg moet gaan.

Daarom was er - toen ook reeds - al dat ongeloof, en daarom lachten de Atheners Paulus uit. Zij wisten dat die dingen onmogelijk waren, ook al konden zij het niet formuleren in wetenschappelijke termen.

God was op bezoek in Israël

Wat normaliter niet kan, en toch gebeurt, noemen wij een wonder. Wie drie jaar lang met Jezus op pad is, en al die bijzondere dingen zag gebeuren, kon niet meer om de feiten heen. Hij wist dat God op visite was in Israël. Daardoor kon wat onmogelijk was, nu toch gebeuren.

En ook Paulus was daarvan overtuigd: hij kende tientallen ooggetuigen van de verrijzenis, en ook van de wonderen die Jezus had gedaan. Eerder was hij een overtuigde non-believer, maar ook hij had Jezus dan ontmoet - iets later dan de anderen - en had wonderen zien gebeuren.

De cruciale vraag is dus of er een God bestaat, en zo ja, of die ingrijpt in deze wereld. Wie een extern ingrijpen a priori afwijst, moet op zoek naar een andere verklaring van wat toen gebeurd is, en komt zo uit bij mythes en legendes. Wie wél aanvaardt dat God uitzonderlijk op miraculeuze wijze ingrijpt, zal zich afvragen of er voldoende aanwijzingen zijn dat dit in de gegeven situatie ook gebeurd is. En, zoals in het artikel "De Bijbel: Fake News?" al werd toegelicht: één wonder volstaat om aan te tonen dat je het leven niet kan reduceren tot wat de natuurwetten vandaag kunnen verklaren.

The Problem of Pain by C. S. lewis
groene_www_bron
That God can and does, on occasions, modify the behaviour of matter and produce what we call miracles, is part of the Christian faith; but the very conception of a common, and therefore, stable, world, demands that these occasions should be extremely rare.

dankzij die wetenschappelijke kennis

De gedachte dat wij, in tegenstelling tot onze voorouders, dankzij onze toegenomen wetenschappelijke kennis, de mogelijkheid van wonderen wel móeten afwijzen, is een beetje vreemd. Want dankzij die wetenschappelijke kennis weten we nu dat er achter de zichtbare wereld verborgen lagen zijn, en dat er nog zoveel te ontdekken valt. Dat werd mooi geïllustreerd door Gerard Bodifée in de volgende passage:

God is een mysterie, maar een steen ook
Gazet van Antwerpen - 06/04/2007
Het lijkt alsof de wetenschap klare dingen zegt over de werkelijkheid, maar als je er dieper op ingaat, zink je weg in een moeras. Hoe meer we lijken te weten, hoe minder we weten. Achter iets simpels als een steen gaat een werkelijkheid schuil die we niet begrijpen. Niets is wat het lijkt!
(slaat op tafel) Neem deze tafel, ze is hard, massief en sterk. Maar als je dit materiaal onderzoekt, wat krijg je dan? Het bestaat uit atomen. Maar wat is een atoom? Een atoomkern waarrond elektronen wentelen. De kern is honderdduizend keer kleiner dan het atoom en de elektronen zijn nóg kleiner. Dat betekent dat het atoom vrijwel leeg is.
Hoe kan dan die tafel zo stevig en massief zijn? Door de krachten waarmee de deeltjes elkaar vasthouden. Wat is een kracht? Wat is een deeltje? Het blijkt dat een deeltje niet eens een deeltje is, maar een trilling, een golf. Een trilling is iets wat zich in de ruimte en in de tijd afspeelt. Wat is ruimte en tijd? We komen van de ene vraag in de andere, en hoe dieper we graven, hoe mysterieuzer het wordt. Eén ding is duidelijk: die stevige tafel is niet wat ze lijkt.

Sommigen verwachten trouwens dat de mens op grond van een DNA-staaltje ooit leven zal kunnen reproduceren. Hoe zou God niet in staat zijn om de juiste codes ergens op te slaan, en zo een overleden mens te herstellen met een nieuwsoortig lichaam.

Die inzichten werpen een nieuw licht op de lastige vragen waarmee tegenstanders van het christelijke geloof eertijds de kerkvaders in verlegenheid brachten. Want stel dat een kannibaal iemand opeet, zodat het slachtoffer deel wordt van zijn lichaam. Dan kunnen beide lichamen, die hetzelfde stof gemeen hebben, toch niet meer hersteld worden? Augustinus en Thomas van Aquino hebben zich hierover gebogen, maar hun antwoorden zijn wellicht niet meer relevant. Zo zie je maar hoe de moderne wetenschap ons helpt om het concept verrijzenis op een andere manier te benaderen.

Aan de grenzen van het voorstelbare - RuG
https://www.rug.nl/filosofie/kcf/onze-mensen/oratie-nauta.pdf
27 nov. 2007 - Kannibalen en de wederopstanding van het lichaam de voorbeelden die ik tot nu toe ... Augustinus in verlegenheid trachtten te ...

Deel 3 - Over mythes en legendes

het gevolg van cognitieve dissonantie

Hoewel Etienne Vermeersch echt niet gerekend kon worden bij de believers, zegt hij het volgende: "Als je die kruisdood, en het verrijzenisgeloof dat erop volgde, niet aanneemt, kan je wat daarna gebeurd is niet verklaren." Maar dat verrijzenisgeloof is volgens hem het gevolg van cognitieve dissonantie, leidend tot visioenen waardoor een zinloze en gruwelijke kruisdood werd getransformeerd tot een betekenisvol feit, en voorgesteld werd als de kern en het doel van Jezus’ komst.

Cognitieve dissonantie is de spanning die ontstaat wanneer de realiteit niet overeenstemt met de persoonlijke verwachting. Om die spanning op te heffen zal men zijn verwachtingen of opvattingen bijstellen. Dat zie je gebeuren wanneer sekteleden vaststellen dat hun eindtijdvoorspelling niet is uitgekomen. Maar dat dissonantie zou leiden tot visioenen - en dat bij enkele honderden mensen in diverse omstandigheden - lijkt echt een stap te ver.

Vermeersch volgt hierin John G. Gager, emeritus-hoogleraar religie. De theorie van de cognitieve dissonantie werd ontwikkeld door de Amerikaanse sociaal psycholoog Leon Festinger, die echter zelf stelde dat zijn theorie niet kon toegepast worden op het vroege christendom.

moest de Messias niet lijden?

Het is natuurlijk zo dat Jezus’ volgelingen zwaar ontgoocheld waren. Zij leefden in de hoop dat Hij degene was die Israël zou bevrijden van de buitenlandse overheersing. De kruisiging doorkruiste dat scenario en hun verwachtingen moesten nu wel worden bijgesteld. Maar die bijstelling gebeurde niet door het verzinnen van een fictief verhaal. Wel door an inconvenient truth te accepteren: de ongemakkelijke waarheid dat de Messias moest lijden, en dat ook zijn volgelingen in dat lijden zouden delen.

Vóór zijn kruisdood had Jezus hen dat herhaaldelijk gezegd, maar het is pas naderhand dat ze tot inzicht komen. Dan legt Jezus het opnieuw uit aan twee discipelen op weg naar Emmaüs. Nu pas hebben ze het verstaan!

"Hebt u dan zo weinig verstand en bent u zo traag van begrip dat u niet gelooft in alles wat de profeten gezegd hebben? Moest de Messias al dat lijden niet ondergaan om zijn glorie binnen te gaan?" (Lucas 24:25 - 26).

een scenario dat sinds honderden jaren stond uitgeschreven

Die verwijzing naar de profeten is cruciaal. Want indien alles wat Jezus overkomen is blijkt overeen te stemmen met een scenario dat sinds honderden jaren vastligt in ruim verspreide boekrollen, dan kan er geen sprake zijn van het construeren van een nieuw verhaal. Natuurlijk maken die oude teksten tegelijk ook melding van een zegevierende Messias, en Jezus’ discipelen hadden hierop hun hoop gesteld. Selectief gehoor leidde ertoe dat wat daarmee in strijd was, weggefilterd werd.

De transformatie van de gruwelijke kruisdood tot een betekenisvol feit, is dus geen vondst van ontgoochelde discipelen, maar blijkt uit wat de profeten vele eeuwen eerder hadden onderwezen. Ook de Joodse offerdiensten zijn een voorafschaduwing van Jezus’ dood, als lam van God. De kern en het doel van Jezus’ komst konden daaruit al worden afgeleid.

steeds meer mythische elementen

Opnieuw volgens Etienne Vermeersch is er in de teksten van het Nieuwe Testament sprake van een aanvankelijke minimale historische kern, met name de kruisdood, waaraan nadien, in de opeenvolgende teksten, steeds meer mythische elementen werden toegevoegd.

Het ontstaan van mythes of legendes vraagt mondelinge overlevering gedurende vele generaties. Er wordt een feit verteld, en daarbij wordt misschien wat overdreven. Dat wordt dan verder doorverteld en opnieuw wat aangedikt. Hiaten werden opgevuld met fantasie, en later als waarheid doorverteld. Dat proces wordt geïllustreerd door apocriefe teksten uit de tweede eeuw, met legendes over wonderen die Jezus als kind zou verricht hebben. Maar anders dan de evangeliën zijn dat teksten die door elke historicus als legende worden aangemerkt.

De oudste beschrijving van de opstanding vinden we echter niet in geschriften van 200 jaar na de feiten, maar wel in de eerder vermelde eerste brief van Paulus aan de Korintiërs, geschreven circa 24 jaar na de opstanding. Paulus somt daarin een reeks ooggetuigen op waarvan de meeste nog in leven zijn, en dus konden worden ondervraagd. Maar konden die zich nog herinneren wat daar in Jeruzalem gebeurd was?

Je kan de situatie vergelijken met iemand die in 1995 getuige was van de moord op veearts-keurder Karel Van Noppen, en in 2019 voor de zoveelste keer zijn verhaal doet. Wordt zijn getuigenis in twijfel getrokken omdat er intussen 24 jaar verstreken is? En wordt het verhaal van de laatste overlevenden van de holocaust nu nog au sérieux genomen? Wie getuige was van zo’n gebeurtenissen, kan zich ongetwijfeld nog in detail herinneren wat toen gebeurd is. En de ernst van de gebeurtenissen zorgt er meestal voor dat de bijzondere feiten op een sobere nuchtere wijze worden beschreven. Dat herken je ook in de Bijbelboeken.

De info die Paulus verstrekt, heeft dus met legendevorming niets te maken. De beschrijvingen van de verrijzenis in de evangeliën is van latere datum. Maar zij concorderen helemaal met wat Paulus schreef, en ook bij die geschriften is het tijdsverloop, vereist voor legendevorming, afwezig.

Nadat reeds velen zich tot taak hebben gesteld om een verslag te schrijven over de gebeurtenissen die zich in ons midden hebben voltrokken, en die ons zijn overgeleverd door degenen die vanaf het begin ooggetuigen zijn geweest en dienaren van het Woord zijn geworden, leek het ook mij goed om alles van de aanvang af nauwkeurig na te gaan en deze gebeurtenissen in ordelijke vorm voor u, hooggeachte Theofilus, op schrift te stellen, om u te overtuigen van de betrouwbaarheid van de zaken waarin u onderricht bent. (Lucas 1:1 - 4)

Is de verrijzenis een verzonnen verhaal, dan hebben de eerste christenen het zichzelf wel erg moeilijk gemaakt. Discussie, spot en ongeloof hadden vermeden kunnen worden door het verhaal iets voorzichtiger te formuleren en te stellen dat Jezus’ lichaam wel was gedood, maar dat zijn geest springlevend was. Zo kon Hij zijn volgelingen verder bekrachtigen en inspireren. Die uitleg kon niemand aanvechten, want ze was niet verifieerbaar.

Deel 4 - Een bewogen weekend

niet verenigbaar met het lege graf

Maar zo’n spirituele verrijzenis is niet verenigbaar met het lege graf. Dat graf verdient dus nader onderzoek. Terechtgestelden werden normaal gezien in een massagraf begraven, maar Jozef van Arimathea had van Pilatus toestemming verkregen om Jezus in zijn grafkelder te leggen. Die was gelegen dichtbij de plaats van terechtstelling. Op vrijdag in de late namiddag kon het lichaam nog vlug opgebaard en begraven worden. Eens het donker was, moesten alle activiteiten worden gestaakt wegens de sabbatsrust.

De grafsteen werd met vereende krachten voor de grafopening gerold. Het graf werd verzegeld en 24/24 bewaakt door Romeinse soldaten, want de farizeeën en de priesters herinnerden zich dat Jezus zijn opstanding uit de doden had voorspeld, en ze waren bang dat de discipelen dit in scène zouden zetten.

Maar op zondagochtend vroeg is er, net als op vrijdag, opnieuw een aardbeving. De soldaten zien een immense oogverblindende figuur en zetten het op een lopen. Die figuur rolt de steen weg en verbreekt zo de verzegeling. Iets later komt Maria van Magdala langs om het lichaam van Jezus verder te balsemen, zich afvragend hoe ze die grafsteen kan verrollen.

Maar het graf is geopend, en Jezus’ lichaam is verdwenen. De doeken waarin het lichaam gewikkeld was liggen er mooi bij. Wie een lichaam wegneemt, zal het toch niet uit de lijkwade halen!?

dan zijn er twee opties mogelijk

Het feit dat het lichaam echt verdwenen was, stemt tot op vandaag overeen met de Joodse uitleg. Dan zijn er twee opties mogelijk. Ofwel was Jezus inderdaad uit de dood verrezen, ofwel werd zijn lichaam door de discipelen gestolen, terwijl de soldaten die het graf bewaakten in slaap waren gevallen. Die laatste optie is ongeloofwaardig om meerdere redenen. Het is onwaarschijnlijk dat de discipelen die ondergedoken leefden sinds de arrestatie van hun leider, na diens terechtstelling hun schuilplaats zouden verlaten om de confrontatie met de Romeinse soldaten op te zoeken. En hoe konden zij dan een grafsteen van één tot twee ton wegrollen zonder die soldaten te wekken uit hun slaap? Tenslotte, waarom bewust leugens vertellen, en nadien je leven riskeren om die leugens te verdedigen. Wie had daar iets bij te winnen? Want alle apostelen, behalve Johannes, zijn de marteldood gestorven, en niemand onder hen heeft zich in zijn latere leven gedistantieerd van zijn geloof. Is de eerste optie - de verrijzenis van Jezus - niet de meest evidente?

waarom is hij enkel aan zijn volgelingen verschenen?

Maar waarom is Jezus enkel aan zijn volgelingen verschenen? Waarom heeft Hij zich niet triomfantelijk getoond aan Pilatus, aan Herodes, aan de hogepriesters en aan het Joodse volk, om zo alsnog zijn gelijk te bewijzen?

Het is niet Jezus' stijl om na te trappen. Bovendien, Hij deed het niet, om dezelfde reden als waarom Hij vóór zijn arrestatie geen wonderen heeft verricht om zijn tegenstanders te overtuigen. Jezus wou niemand via een bovennatuurlijke interventie dwingen om Hem te volgen. Als het niet uit liefde is, hoeft het voor Hem niet.

Jezus’ houding ligt in de lijn van hetgeen Hij onderwezen had via de parabel van rijke gierige man en Lazarus, de zieke bedelaar. De rijke man wil zijn familie de ellende besparen die hij zelf na zijn dood ervaart en vraagt dat Lazarus, die ook gestorven is, terug levend wordt zodat hij zijn familie kan waarschuwen. Maar de rijke man krijgt als antwoord:

"Ze hebben Mozes en de profeten: laten ze naar hen luisteren! ... Als ze niet naar Mozes en de profeten luisteren, zullen ze zich ook niet laten overtuigen als er iemand uit de dood opstaat." (Lucas 16:31)

De periode na Jezus eerste komst, is de periode van de keuzevrijheid. God dringt zich niet op, maar roept mensen op om Hem in alle vrijheid te erkennen. Dat bereikt hij meestal niet door hen via wonderen te confronteren met zijn almacht. Want dan ontbreekt de innerlijke motivatie, en daar is het tenslotte om te doen.

een gans andere uitleg

Er is natuurlijk ook nog een andere uitleg die heel veel aanhangers telt. Die werd in de zevende eeuw door de engel Djibriel (Gabriël) aan de profeet Mohammed geopenbaard, en later neergeschreven in de Koran, soera 4, verzen 157 en 158:

"hun zeggen: "Wij hebben de masieh 'Isa, de zoon van Marjam, Gods gezant gedood." Zij hebben hem niet gedood en zij hebben hem niet gekruisigd, maar het werd hun gesuggereerd. Zij die het daarover oneens zijn, verkeren erover in twijfel. Zij hebben er behalve het afgaan op vermoedens geen kennis van; zij hebben hem vast en zeker niet gedood. Echter, Allah heeft hem tot Zich omhooggebracht. Allah is machtig en wijs."

Veel islamitische commentatoren stellen dat er kort voor de kruisiging een persoonsverwisseling plaats vond. Niet Jezus, maar Judas of Simon van Cyrene werd gekruisigd. Of Jezus werd schijndood afgevoerd en door zijn leerlingen verzorgd, waarna hij nog enige tijd onder hen vertoefde... of wegtrok en verder leefde in een ander land.

Voor moslims zijn deze verzen het geopenbaarde absolute woord van God: Jezus is niet gestorven en kan dus niet verrezen zijn: te nemen of te laten! Maar dat hij bij Maria verwekt is zonder mannelijke inbreng, en dat hij opgenomen werd in de hemel, daar zijn alle moslims, samen met de christenen, het wél over eens.

Deel 5 - De zogenaamde "historische Jezus"

Bekijk je liever de video over 'We weten maar heel weinig over Jezus - Fact check'? (8')

Hoewel onze cultuur erg kritisch staat tegenover Jezus, zoals beschreven in het Nieuwe Testament, worden alternatieve Jezusfiguren in de media goed onthaald.

C.S. Lewis schreef in 1942 dat er om de dertig jaar zo’n nieuwe historische Jezus wordt voorgesteld. Dat is dan een Jezus die meer in overeenstemming is met de eigentijdse cultuur, zoals bijvoorbeeld een links geëngageerde Jezus, een geheimzinnige mystieke Jezus, of - succes gegarandeerd - een Jezus die een verhouding had met Maria Magdalena...

Er wordt dan uitgegaan van de stelling dat we historisch bijna niets over Jezus’ leven weten. Om tot die conclusie te komen worden alle christelijke geschriften als verdacht en onbetrouwbaar aangemerkt. Vreemd toch, want in de begintijd werd je echt geen christen om rijk en succesvol te worden. De kans op uitsluiting, arrestatie en terechtstelling was groot. Als je er dan toch voor koos, deed je het omdat je er helemaal van overtuigd was.

Die nieuwe "historische Jezus" haalt dan de kranten en wordt ook goed verkocht, want hij is een beetje subversief, en heeft een hoog roddelpers-gehalte. Die alternatieve Jezus ontstaat door elementen uit de evangelies weg te halen. Want die bovennatuurlijke verhalen kunnen onmogelijk echt gebeurd zijn, en worden dus uitgegomd. Andere zaken worden toegevoegd, en daarvoor gaat men dan te rade bij alternatieve evangelies - dubieuze geschriften die een eeuw later zijn ontstaan, en die door geen enkele historicus au sérieux worden genomen. Net zoals we vandaag zonder moeite Dag Allemaal onderscheiden van Knack, is het bij de meeste oude teksten ook wel duidelijk welke je met een grote korrel zout moet nemen. Maar neen, Knack wordt als fake news voorgesteld, en in de complottheorie van Dag Allemaal komt eindelijk de waarheid aan het licht!

Deel 6 - Zonder lichaam zijn we niet echt mens

beter een anoniem nirwana?

Zoals in de inleiding reeds werd gezegd: de verrijzenis van Jezus heeft een buitengewone precedentswaarde want wat bij Hem gebeurd is, kan zich nadien bij ons herhalen. Maar voor de Grieken leek een nieuw lichaam na de dood geen pluspunt. Hoe zit het in onze tijd? Is die christelijke toekomstvisie de moeite waard? Of geniet het de voorkeur dat de persoonlijkheid via een lange weg van reïncarnaties verdwijnt in het goddelijke al? Is het beter om op te gaan in een anoniem nirwana, dat letterlijk uitgeblust of onbeweeglijk betekent?

Yoga? Lees eerst de bijsluiter!

Misschien kan het beeld van de gehandicapte man ons hierbij helpen. Het is een tekening van de verlamde die om een aalmoes vraagt, maar door Petrus zal genezen worden. Wie een aantal weken aan het bed gekluisterd zit, of zich met krukken moet behelpen, kan wel nog veel plannen maken, maar hij zal ze niet meer uitvoeren, en dat is erg frustrerend. En sommigen zijn helemaal verlamd en kunnen zo goed als niets meer doen. Ze zitten nog vol ideeën, maar die zijn onuitvoerbaar aangezien ze hun lichaam - soms zelfs hun stem - niet meer kunnen gebruiken. Ze leven dan nog wel, maar het lijkt toch een beetje op de dood.

De frustratie die verband houdt met een handicap, illustreert dat het onlogisch is om een geest zonder lichaam, te beschouwen als na te streven ideaal. In het Hebreeuwse denken vormen lichaam, ziel en geest een eenheid. Zonder lichaam zijn we niet echt mens. Want dankzij het lichaam kunnen we onze ideeën ook uitvoeren, hebben we via zintuigen contact met de natuur en met elkaar, en kunnen we genieten van muziek en van heel veel andere dingen. Moet dat allemaal ophouden met de dood? Neen, indien we straks opnieuw met een lichaam worden bekleed. De hoop van de verrijzenis is dat niet enkel de geest de dood zal overleven, maar dat we straks een onsterfelijk lichaam zullen krijgen, en zo volwaardig mens worden, geschapen naar Gods beeld.

de negatieve opstelling tegenover het lichaam is ergens wel begrijpelijk

De negatieve opstelling tegenover het lichaam is ergens wel begrijpelijk. Want ons lichaam versie 2.n is natuurlijk ook een bron van moeite, pijn en lijden, en onze kwetsbaarheid neemt toe met het ouder worden.

Maar hoe zit het met die versies? Het onsterfelijk lichaam van de allereerste mens, geschapen naar Gods beeld, noemen we versie 1.0. Toegegeven, dat is een al even controversieel verhaal als dat van de verrijzenis. Maar als het tweede waar is, wordt het eerste natuurlijk ook wel evidenter.

Na de zondeval komt dan een downgrading met het sterfelijke lichaam 2.0. Maar aangezien er intussen wel een en ander is veranderd, zitten we nu met versie 2.n - het zwakke lichaam dat ook Paulus parten speelt.

Maar 0.0 - helemaal geen lichaam hebben - is echt niet het juiste antwoord. De oplossing ligt in een nieuwe versie 3.0 - een adembenemend toekomstig bestaan met een lichaam dat lijkt op datgene waarmee Jezus is verrezen.

Deel 7 - Zonder lichaam zijn we niet echt mens

wie kan nu doorheen muren lopen?

Hoe zou versie 3.0 er dan moeten uitzien, vragen sommige Korintiërs zich af. Paulus ziet dat zij nogal wat moeite hebben met die verrijzenis en hij vergelijkt het lichaam 2.n met een zaadje dat sterft en iets nieuws voortbrengt. De vrucht is genetisch wel direct verwant aan het zaadje, maar toch is er sprake van een metamorfose, en smaakt de vrucht zoveel rijker.

...'Maar hoe worden de doden opgewekt? Hoe zou hun lichaam eruit moeten zien?' ... Wat in vergankelijke vorm wordt gezaaid, wordt in onvergankelijke vorm opgewekt, wat onaanzienlijk en zwak is wanneer het wordt gezaaid, wordt met schittering en kracht opgewekt. Er wordt een aards lichaam gezaaid, maar een geestelijk lichaam opgewekt... Zoals we nu de gestalte van de stoffelijke mens hebben, zo zullen we straks de gestalte van de hemelse mens hebben.... Want het vergankelijke lichaam moet worden bekleed met het onvergankelijke, het sterfelijke lichaam met het onsterfelijke. (1 Korintiërs 15:35 - 37, 42 - 44, 49, 53)

"Jezus zal ons armzalig lichaam gelijk maken aan zijn verheerlijkt lichaam" schrijft Paulus aan de Filippenzen - een andere Griekse kerk. Maar hoe zag dat er dan uit? Hoewel Hij doorheen de muur naar binnenstapt, benadrukt de opgestane Jezus dat Hij geen geest is, maar iemand met een lichaam: de leerlingen dromen niet en ze zien geen visioen. Hij overtuigt hen door met hen te eten en door hen uit te nodigen Hem aan te raken. "Kijk naar mijn handen en voeten, ik ben het zelf! Raak me aan en kijk goed, want een geest heeft geen vlees en beenderen zoals jullie zien dat ik heb." (Lucas 24:39). Het is begrijpelijk dat de discipelen dachten dat zij spoken zagen, want wie kan nu doorheen muren lopen? Dat vereist inderdaad een upgrade naar een volledig nieuwe versie 3. Met versie 2.n+1 - met onsterfelijkheid door een onbeperkte celvernieuwing - zal zoiets niet lukken!

bekend futuroloog voorspelt eeuwig leven - HLN.be
https://www.hln.be › Wetenschap & Planeet › Wetenschap
20 feb. 2018 - "Onsterfelijkheid kan over 30 jaar realiteit zijn": bekend futuroloog voorspelt eeuwig leven (toch voor mensen die geboren zijn na 1970).

Bodifées uitleg over massieve voorwerpen

Jezus werd niet langer tegengehouden door muren, deuren en grendels. Hij komt en verdwijnt vanuit het niets. Dat doet wat denken aan Bodifées uitleg over massieve voorwerpen, die toch heel leeg blijken te zijn. Ook de mobiliteitsproblemen waren opgelost, want hoewel Jezus nog te voet de Emmaüsgangers kon vergezellen, kon hij zich nu ook op een ondeelbaar ogenblik moeiteloos verplaatsen. Het nieuwe lichaam verhoudt zich duidelijk anders tegenover tijd en ruimte.

Maar hoe komt het dat de Emmaüsgangers Hem niet herkennen aan zijn uiterlijk, maar later wel aan zijn handelingen en aan zijn woorden? "Jezus verscheen hen in een andere gedaante" vermeldt Marcus in zijn evangelie. Blijkbaar kon Jezus nu een lichaam kiezen dat best bij de situatie paste: het lichaam van een tuinman om Maria Magdalena te ontmoeten, de gestalte van een rabbi op weg naar Emmaüs, of een lichaam dat gewond was aan de handen en aan de zijde tegenover Thomas. Later in het boek Openbaring ziet Johannes Jezus met een gezicht dat schitterde als de felle zon.

mind-blowing

Paulus stelt de "stoffelijke" mens tegenover de "hemelse" mens. Het lichaam van die eerste is uit stof gemaakt, zoals bij de dierenwereld, en gehoorzaamt de natuurwetten. Maar die "hemelse" mens met zijn lichaam 3.0, wordt niet langer gemaakt van de normale materie, en is niet langer onderworpen aan diezelfde wetten. Dat nieuwe lichaam is onsterfelijk. dankzij de kruisdood en de verrijzenis is de dood nu overwonnen, niet alleen voor Jezus, maar ook voor zij die het eeuwige leven uit zijn hand aanvaarden. Zij beschikken straks over een nieuwsoortig lichaam dat onbelemmerd de geest kan dienen. Mind-blowing, zo zeg je dat in het mooi Nederlands. Maar dat is niet de terminologie die gewoonlijk in de kerk gebruikt wordt.

Lucas’ tweede brief aan Theofilus

Tot slot nog dit: waar is de verrezen Jezus dan gebleven? Daarvoor gaan we te rade bij Lucas. In zijn tweede brief aan Theofilus* beschrijft hij de al even bijzondere terugkeer van Jezus naar de Vader. Want wat voorafgaat zou niet kloppen indien Jezus na zijn verrijzenis, net als Lazarus, een natuurlijke dood gestorven was.

Na zijn lijden en dood heeft Hij hun herhaaldelijk bewezen dat Hij leefde; gedurende veertig dagen is Hij in hun midden verschenen en sprak Hij met hen over het koninkrijk van God. " ... Maar wanneer de heilige Geest over jullie komt, zullen jullie kracht ontvangen en van mij getuigen in Jeruzalem, in heel Judea en Samaria, tot aan de uiteinden van de aarde." Toen Hij dit gezegd had, werd Hij voor hun ogen omhooggeheven en opgenomen in een wolk, zodat ze Hem niet meer zagen. (Handelingen 1:3, 8, 9)

Lucas benadrukt eerst nog eens waarom twijfel over de verrijzenis helemaal uitgesloten is. En vervolgens beschrijft hij de ruimtereis van Jezus. Dat gebeurt dan zonder ruimtepak, maar na de uitleg over het lichaam versie 3.0 heeft iedereen wel begrepen, dat zo'n bescherming echt hoeft! Lucas geeft nog wat meer details, maar misschien is het moment gekomen om het artikel af te ronden.

* Om misverstanden te vermijden: het betreft hier geen apocrief geschrift, maar een boek beter bekend onder de naam "Handelingen van de apostelen"

de wachtzaal tussen dood en opstanding

Tot slot nog dit. Hiervoor werd reeds gezegd dat wie het eeuwige leven uit Jezus’ hand aanvaardt, straks net als Hij een nieuwsoortig lichaam zal ontvangen. Maar dat gebeurt niet op het tijdstip van het overlijden, maar wel van de opstanding der doden bij de voleinding der tijden.

Intussen is het even wachten op dat nieuwe lichaam, en over die intermediaire fase vertelt Jezus niet zoveel. Wel spreekt Hij midden in zijn doodsstrijd die hoopvolle belofte uit tegenover een misdadiger die naast Hem gekruisigd werd, en zijn hulp inriep: "Ik verzeker je: nog vandaag zul je met Mij in het paradijs zijn." Het feit dat zelfs die wachtzaal tussen dood en opstanding al omschreven wordt met het woord 'paradijs', is veelbelovend voor wat daarop volgt!

Maar de medaille heeft ook een keerzijde. De woorden "je zult met Mij in het paradijs zijn" golden niet voor die andere misdadiger. Die wordt wakker met de schuld waarmee hij is ingeslapen, en elders maakt Jezus duidelijk dat hij het zich zal beklagen. Hij zal God niet ontmoeten, maar zijn ellende zelf moeten blijven dragen. De toekomst die in dit artikel beschreven wordt is een geschenk dat op Gods condities aanvaard moet worden, en het is een vervolg van een proces dat tijdens dit aardse leven wordt opgestart. Liefst niet op de valreep zoals bij die misdadiger...

Bekijk je liever de video's?  
'Het feestmaal en de vuilnisbelt - over hemel en hel' (8')
'De hemel verdienen? Of krijgen?' (8')

C.S. Van Audenard
februari 2019

Begin