Einde

Er is toch niets mis met bloot!?
We worden allemaal zo geboren!

Bekijk je liever de video's? 
"Schaamte(loosheid): over grensoverschrijdend gedrag" (7')
"Grensoverschrijdend gedrag: twee pijnpunten" (9')

Wanneer het gesprek gaat over goede zeden en over porno, gaan sommigen erg kort door de bocht. Je hoort dan uitspraken in de stijl van: "Er is toch niets mis met bloot!? We worden allemaal zo geboren!". Zo'n slogan klinkt wel goed: dat we allemaal bloot geboren worden, zal niemand ontkennen. Maar of daarmee de vraag in hoeverre een mens zich mag blootgeven en in hoeverre hij er ook goed aan doet, die andere in zijn naaktheid te bezichtigen, beantwoord is, is een andere zaak. Nader beschouwd wijst die uitspraak zelfs op het tegendeel, want het feit dat de mens als enige naakt of onbeschermd geboren wordt, terwijl die huid toch zeer kwetsbaar is - niet bestand tegen de fricties van het normale leven - toont dat het argument geen steek houdt. Het menselijk lichaam vraagt om bescherming!

wat vandaag verstaan wordt onder "goede zeden"

"Goede zeden" is een uitdrukking die in de strafwet voorkomt, want wie de goede zeden schendt, is strafbaar… in theorie althans. Want wat die goede zeden inhouden, weten we niet meer. Gedragingen die de vorige generaties strafbaar stelden, worden vandaag misschien getolereerd. Of aangemoedigd, want sommigen prediken een libertijnse levensstijl waarin het concept goede zeden quasi afwezig is. De titels op de covers van de populaire tijdschriften liegen er niet om: je wordt aangespoord om alle normen overboord te gooien en een scheve schaats te rijden. Tegelijk schreeuwen die covers de ellende uit - corruptie alom, hoge criminaliteit, familiedrama's, baldadige jongeren, hoge zelfmoordcijfers… Maar het ene wordt niet met het andere in verband gebracht.

Er wordt flink wat geld tegenaan gegooid om die normloosheid te promoten. Want meer dan wie ook, maken de reclamejongens, om de aandacht naar hun producten toe te halen, gebruik van de nieuwe moraal. Op Tv illustreren de videoclips wat vandaag verstaan wordt onder goede zeden. En op het internet kom je erotiek overal tegen - één klik verwijderd achter het obligate doch uitnodigende knopje "18+". Maar ook die leeftijd staat ter discussie.

Media die hun reputatie hoog willen houden, doen het iets omzichtiger. Boeiende analyses over normvervaging worden afgewisseld met politiek correct veilig flirten. Met allerlei pikante weetjes en met leuke gedurfde bijlagen, tasten zij de grenzen van het fatsoen af. Want het oog wil ook wat, de concurrentie staat niet stil. Hun aanbod is trouwens artistiek verantwoord, en wanneer dat het niet zou zijn, dient het toch de informatieopdracht.

je passeert niet langer live en herkenbaar aan de kassa

Natuurlijk zijn er ook velen niet gelukkig met die gang van zaken. Velen doen er niet aan mee. Maar die tegenstem wordt in het publieke forum meestal weggehoond. Ze ligt niet goed in de markt want ze heeft zo goed als geen commerciële waarde.

Aanbod is er nu vooral via internet en Tv. De techniek werkt drempelverlagend want je moet niet meer uit je luie zetel. En je passeert niet langer live en herkenbaar aan de kassa met bezwarend materiaal. Het resultaat van al dat aanbod is gewenning en een verschuiving van de grenzen. Voor sommigen volstaat bloot niet langer: het mag wat jonger, en er mag geweld aan worden toegevoegd. Want wie na al die prikkels nog een kick wil, heeft nood aan een sterkere dosis of aan iets anders, en zo kom je uit bij het perverse.

Volgens het Psychologie Magazine van september 2008, bezoeken nu driekwart van de mannen en één kwart van de vrouwen de gratis pornosites op het internet. Die uitbreiding leidt tot een toenemend aantal persoonlijke problemen, want sommigen kunnen niet meer zonder, en wie verslaafd is, leeft in een verengde wereld en kan in zijn gezin, op het werk,… niet meer normaal functioneren. Dwanggedachten eisen alle energie en aandacht op. De partner wordt gereduceerd tot lijdend voorwerp.

een kweekvijver met veel algen

De normvervaging zet zich op andere terreinen door en beïnvloedt de mens in al zijn doen en laten. De diverse aspecten van een mens vormen een eenheid. Normloosheid op seksueel terrein breekt schaamte af zodat het interne controlemechanisme niet meer naar behoren werkt… wat wellicht een weerslag heeft op andere terreinen. En wie immoreel handelt, trekt ook zijn omgeving mee omlaag, of laat minstens zijn familie bloeden.

Bovendien heeft elke maatschappij een aantal zwakke schakels - smeltpatronen die heel wat vlugger doorslaan dan de norm en die hun omgeving meesleuren in hun val. Eén doorgeslagen zekering verlamt een gans circuit en een kortsluiting kan erg veel schade aanrichten. Seksueel misbruik veroorzaakt trauma's die het verdere leven hypothekeren. De prijs die de slachtoffers betalen is onnoemelijk groot.

De uitbreiding van de normvervaging zadelt ons ook op met additionele maatschappelijke problemen. Want die permissieve cultuur is een kweekvijver met veel algen. Het criminele milieu ruikt geld en verleent aan de aanbodzijde zijn professionele bijstand. Venus sluit met Mammon en met andere mindere goden een monsterverbond, waar je moeilijk tegenop kan. Pornokoningen zijn beslist geen doetjes! Het pornocircuit leent zich trouwens goed tot illegale en bedrieglijke praktijken. Want om begrijpelijke redenen mist de klant hier zijn normale vrijmoedigheid. Wie bedrogen wordt, hangt dat niet aan de grote klok en verkiest het stilzwijgen.

verloren schapen op een wachtlijst

Het zal niet meevallen om als een gevangene van de begeerte te moeten leven. Het plezier is kortstondig en de onrust en de schuldgevoelens die er op volgen, groot. Sommigen willen uit eigen beweging af van een gore levensstijl, of worden door de rechterlijke macht tot de orde geroepen en gedwongen hun gedrag in vraag te stellen. Maar het zijn schapen zonder herder - verloren schapen op een wachtlijst. Want het aantal slachtoffers en daders wordt zo groot, dat de maatschappij er niet in slaagt de gewonden te verzorgen en adequate bijstand te verlenen. Het is dweilen met de kraan open - hulpverleners weten niet waar ze moeten beginnen. En toch wordt de promotiecampagne voor de nieuwe moraal onverdroten voortgezet!

dan wordt er even op de pauzeknop geduwd

De interne weerstand binnen onze westerse cultuur tegen de overdosis seks is marginaal. Het verzet van diegenen die de tradities in eer wensen te houden, is gebroken. De overdrijving van de vorige generaties bezorgde deze conservatieven al een slechte uitgangspositie. Bovendien ontbrak het hen aan rationele argumenten, want het gezagsargument "zoiets doe je toch niet!" leek te volstaan. Verdere uitleg was overbodig. Maar dat gezag klonk niet overtuigend, want het werd vaak ondergraven door een dubbele moraal. Hetgeen gebeurde in het verborgene - het al of niet aangedikte verdriet van België - ontkrachtte de zedenpreken.

De zwijgende meerderheid van weleer behoudt het stilzwijgen en kalft intussen verder af. De moraalridders - met zo'n etiket krijg je iedereen monddood! - hangen in de touwen. Murw geslagen door een jarenlange campagne die hen verbande naar de middeleeuwen. Zwijgen lijkt trouwens de beste optie, want het cynisme is zo groot dat elke opmerking van die kleinzerige rechtse achterhoede als een boemerang naar hen terugkeert. Het publieke forum lijkt op die momenten op een amusementsprogramma dat het moet hebben van spot en dubbelzinnige opmerkingen. Elke uitspraak is als munitie die tegen je gebruikt wordt. De kritiek op een reclamecampagne die over de schreef gaat, wordt dankbaar in ontvangst genomen als onbetaalde publiciteit.

Soms is er een etterbuil die openspat en grote maatschappelijke beroering veroorzaakt. Dan wordt er even op de pauzeknop geduwd en wordt het onderwerp uit de amusementsfeer gehaald. Dan pas kunnen er publiekelijk dingen worden gezegd, die anders worden weggehoond. Maar de verontwaardiging en het zoeken naar remedies is oppervlakkig en kortstondig, want de epidemie is te wijd verspreid en de ziekte is in een te ver stadium. Velen zien het gewoon niet in - met blindheid geslagen door de god van deze eeuw, dixit Paulus in het Romeinse Rijk. Of ze zijn niet echt bereid hun gewin of hun pleziertjes op te geven. Ze wachten even tot de storm geluwd is.

het andere einde van het spectrum

Maar de jongste jaren speelt er ook een tegengestelde factor. We leven in een multiculturele maatschappij en dat heeft zo zijn gevolgen! Het culturele landschap wordt hertekend. De nieuwe Belgen hebben andere culturele antecedenten. Zij die komen uit de Maghreb, stellen zich doorgaans op aan het andere einde van het spectrum. Zij geven aan de goede zeden de betekenis die het in onze contreien had vóór mei 68. Of zij gaan nog verder en accepteren niet dat een vrouw blootshoofds in het openbaar verschijnt of dat ze door een mannelijke arts behandeld wordt. Als man willen ze niet dat een vrouwelijke beambte hen te woord staat…

Hoever die opvatting omtrent de goede zeden kan gaan - hoezeer de grens ook naar de andere zijde wordt verschoven - zie je bij het Talibanregime. "Naar Afghanistan komt God alleen nog om te huilen" (Siba Shakib - uitgeverij Manteau) beschrijft de intrieste situatie van de zedige, maar ontmenselijkte vrouw in Afghanistan. Wie niet op straat mag verschijnen, kan inderdaad niet door begerige blikken worden uitgekleed. En zelfs de vrouwenstem moet uit de ether, want te sensueel. Ook in die cultuur bestaat een grote groep hulpbehoevenden die geestelijk doodbloeden: vrouwen aan wie het recht om mens te zijn, ontzegd wordt. En dat er sprake is van "goede" zeden mag je in twijfel trekken, want ook in die zedige culturen is er achter de schermen sprake van slavernij. Ook daar zijn er - net als bij ons - die zich vergrijpen aan knappe kleine jongens. Een cultuur die de taboesfeer nodeloos ver uitbreidt en die de vrouw verbant uit het openbare leven, toont net zo goed haar onmacht om op gezonde wijze om te gaan met seksualiteit. Er is dus aan beide zijden van het spectrum, sprake van obsessie.

de door de boerka anoniem gemaakte vrouw

In onze multiculturele samenleving komen die culturen met elkaar in botsing. Het hoofddoekendebat illustreert het spanningsveld waarin we ons vandaag bewegen. Misschien deelt straks de door de boerka anoniem gemaakte vrouw - vandaag nog heel uitzonderlijk - het straatbeeld met de al of niet verhulde naaktportretten. Of - in het worst-case scenario - worden ingevolge zelfcensuur alle portretten verdrongen uit het straatbeeld, niet uit overtuiging, maar uit angst. Maar nu reeds zijn de contrasten groot en storen beide groepen zich aan elkaar. Want er is weinig of geen overeenstemming omtrent de inhoud van het begrip goede zeden.

Tegelijk is er in het denken van heel wat autochtone burgers sprake van verrechtsing. Een verrechtsing die de innerlijke mens dreigt te verbitteren en te verharden en het angstbeeld oproept van regimes waarin de mens formeel wel binnen de marges loopt, maar onder dwang, en tegen welke prijs! zo'n soort verrechtsing stelt de goede zeden in een kwaad daglicht want wat de ene hand geeft, pakt de andere weer af. Een echte terugkeer naar de goede zeden volgt een ander parcours: het beduidt dat de mens de ander behandelt zoals hij zelf behandeld wil worden en dat hij innerlijk vrij wordt van obsessies en het juiste evenwicht weet te vinden. Dat hij zijn medemens niet consumeert, maar zich voor hem inzet en het beste voor hem zoekt. Zo'n terugkeer naar de goede zeden maakt geen vijanden en heeft geen bittere bijsmaak.

een weg die de Maghreb en het vrije westen dichter bij elkaar brengt

De maatschappelijke problemen werden tot voor kort geminimaliseerd. Het is altijd al zo geweest, maar nu pas weten we wat er allemaal gebeurt! De tijd dat men er zich zo makkelijk van kon afmaken, is gepasseerd. Onze maatschappij is ziek - daar zijn de editorialen het nu elke morgen over eens - maar er is geen eensgezindheid omtrent het ziektebeeld, noch omtrent de oorzaken en de remedies. De diagnose is moeilijk in kaart te brengen want een gemeenschappelijk referentiekader ontbreekt. De beschadiging van materiële eigendommen en ook slagen en verwondingen kan je eenvoudig vastleggen op foto. Daar bestaat geen discussie over. En je kan statistieken maken over criminaliteit, druggebruik, zelfmoord…

Maar met de schending van de goede zeden ligt het moeilijker, want wat verstaan we onder goede zeden? Wanneer doe je jezelf geweld aan? En anderen? Wanneer beschadig je de goede zeden? En wat beschadig je dan eigenlijk? "Er is toch niets mis met bloot!? We worden allemaal zo geboren!". Welke zijn de onderliggende waarden die beschermd worden door de goede zeden? Is er een link tussen zedenschennis, normvervaging en ontreddering in onze maatschappij? En zo ja, bestaan er dan wat betreft de goede zeden absolute normen, die wanneer ze systematisch worden genegeerd, resulteren in een crisis van een beschaving? Of zijn die goede zeden slechts een relatieve tijdsgebonden exponent van een cultuur en moeten we leren omgaan met die nieuwe vrijheid en ons bevrijden van die dwangbuis van morele normen?

Allemaal vragen die ten minste een begin van antwoord vergen vooraleer er sprake kan zijn van remedies. Tijd dus voor een diepere reflectie omtrent de wezenlijke betekenis van de goede zeden. Wie uit principe of uit stugheid de traditie trouw blijft, of wie de goede zeden aan zijn geloof ontleent, heeft die reflectie misschien niet nodig. Niet onmiddellijk, of niet ten bate van zichzelf. Evenmin wie intuïtief meent aan te voelen hoe hij zich moet gedragen.

Maar anders wordt het wanneer traditie en geloof worden afgewezen. Of wanneer traditie nog gevolgd wordt, maar ontdaan is van haar ziel. Of wanneer er controverse bestaat omtrent de lering van het gezond verstand en van het geweten of de intuïtie. Dan rest ons nog de rede. We mogen hopen dat er, dwars door de culturen heen, een bereidheid bestaat om na te denken. En dat, door logisch te denken de mist wat optrekt, en een weg zichtbaar wordt die de Maghreb en het vrije westen dichter bij elkaar brengt. Een beter inzicht komt natuurlijk ook ten goede aan diegene die spontaan de goede zeden respecteerde en zich nu gesterkt weet in zijn overtuiging.

de naakte aap

Rationeel denkend, zoeken we antwoorden door mensontleding. Ook door de mens te vergelijken met het dier, want het concept goede zeden lijkt afwezig in de dierenwereld. Dieper gravend naar het wezen van de mens, botsen we wellicht op de fundamenten en de bestaansreden van de goede zeden. Misschien vinden we zo tijdloze universele waarden en krijgen we ook inzicht in het schaamtegevoel als mechanisme dat deze waarden ondersteunt. En met die schaamte komen we in de buurt van seksualiteit.

En hoewel we uit het boek Genesis - als Joodse bakermat van onze gecontesteerde beschaving - in dat verband heel wat kunnen leren, verwijzen we eerst naar een alternatieve bron, naar Desmond Morris. We gaan te rade bij "De naakte aap" - zo omschreef hij de mens in zijn gelijknamig boek. Daarin accentueert hij de gelijkenis tussen mens en dier. Het accentueren van die gelijkenis, heeft zijn gevolgen, want als de mens voornamelijk een dier is, mag hij misschien ook het beest uithangen. En dan wordt het leven vooral beheerst door het recht van de sterkste. Maar hoewel dat inderdaad veelal het geval is, neemt niemand vrede met zo'n reductie van mens naar dier. Elkeen roept morele waarden in, hoewel soms slechts selectief in eigen voordeel. Zelfs die advocaat die, nadat hij de procedureslag had gewonnen, en de criminelen terug op vrije voeten waren, beweerde dat recht niets te maken heeft met moraliteit. Zeggende dat door dit arrest de democratie gered is, verwijst ook hij naar morele waarden.

het dier kent goede noch slechte zeden

Hoewel de titel "de naakte aap" ook wijst op een verschil tussen mens en dier, laat Desmond Morris dit verschil een beetje links liggen. Voor ons vormt die naaktheid een illustratie van het wezenlijke onderscheid tussen mens en dier: een sleutel in de zoektocht naar de goede zeden.

Het dier heeft zijn kledij van nature uit meegekregen, en kan zich hiervan niet ontdoen om de opwinding te vergroten. Het kent goede noch slechte zeden want het heeft niet de vrijheid om, in functie van egoïstische of altruïstische motieven, te kiezen hoe het zich zal gedragen. Het schenkt zich niet uit genegenheid aan die andere en evenmin neemt het die andere uit machtswellust. Het doet gewoon, het handelt machinaal en bezit niet de vrijheid om meer te nemen dan het hem gegunde deel. Soms is er wel eens concurrentie en dan wint de sterkste. Er zijn natuurlijk paringsrituelen waarmee het dier duidelijk maakt, dat het bezoek op prijs stelt, of zelf op jacht is. Maar dat gedrag wordt in het juiste seizoen automatisch in gang gezet.

hij en zij kunnen het ganse jaar door beminnen

De mens wijkt op een aantal punten wezenlijk af van zijn biologische soortgenoten. Hij lacht en speelt en is creatief. Hij bouwt kennis op en slaagt er in die kennis door te geven via abstracte tekentjes. Anderzijds is er fysiek en ook in de programmatie van de lichamelijke functies een grote gelijkenis met de zoogdieren. Net als het dier heeft de mens ook honger en ervaart hij een seksuele drift. Maar wat die drift betreft, onderscheidt hij zich op meerdere punten. Wanneer man en vrouw zich verenigen met elkaar is dat meestal - anders dan bij de dieren - geen onpersoonlijke inseminatie waarbij het wijfje het mannetje de rug toekeert. Neen, het is een tête-à-tête, waarbij ze elkaar diep in de ogen kunnen kijken. Een rendez-vous die een gemeenschappelijke voorgeschiedenis veronderstelt en ook naar de toekomst een diepe zielsverbondenheid creëert.

Qua frequentie onderscheidt de mens zich voorts in plus en in min. In plus, aangezien zijn drift niet seizoensgebonden is, en eerder gericht op ontmoeting, dan op voortplanting. Hij en zij kunnen het ganse jaar door beminnen, zelfs wanneer zij al zwanger is of niet langer vruchtbaar.

De mens onderscheidt zich in min, want het is geen blinde drift naar de andere kunne, maar een drift die hij kan beheersen en kan richten op die éne uitverkorene. Onze cultuur zegt weliswaar niet meer te geloven in het ideaal van een monogame onverbrekelijke liefdesband. Het huwelijk heeft afgedaan en we moeten zoeken naar nieuwe samenlevingsvormen. Maar diezelfde cultuur spreekt zichzelf voortdurend tegen. Want elke nieuwe lovesong blaast de loftrompet voor die ene, bij wie alle anderen verbleken, en die men wil beminnen tot voorbij de grenzen van het leven. Dat gebeurt dan niet omwille van bijzondere prestaties in het bed, maar wel omdat die persoon in vele aspecten als uniek wordt ervaren. Het formeel verworpen ideaal, komt zo langs de achterdeur weer binnen. Tegelijk hoor je in die songs als achtergrondgeluid ook een beetje jaloezie, want die radicale liefde verdraagt moeilijk de aanwezigheid van een derde. Wie verliefd is, doet alsof die relatie bovenaardse aspecten inhoudt. Die andere lijkt dan garant te staan voor een onovertroffen sublieme levensvervulling.

En hoewel hier sprake is van overschatting, illustreren die atypische aspecten in de menselijke seksualiteit dat seks in de mensenwereld niet enkel een biologische functie heeft, gericht op voorplanting. Seks heeft vooral ook te maken met relatievorming - relatievorming die een wezenlijk aspect is van de persoonlijkheid.

geen sleutel op de deur

De mens wordt naakt geboren, ongekleed. Enkel het hoofd heeft zijn haartooi meegekregen. Een tooi - het woord zegt het - misschien eerder gericht op esthetiek, dan op bescherming. Geen sleutel op de deur: hij wordt geboren met een mannelijke ruwbouw, zij met de meer elegante vrouwelijke ruwbouw, al is dat woord voor haar wat slecht gekozen. De hulpeloze kwetsbare baby wordt gekleed, gekoesterd en met de meeste zorg omringd op de lange weg naar volwassenheid. Want die naaktheid geldt evenzeer de binnenzijde: ook de binnenzijde heeft vorming, bekleding en bescherming nodig. Om leefbaar te zijn moet de ruwbouw bekleed worden.

In tegenstelling tot de vissen, de reptielen en de amfibieën is de mens warmbloedig. Dus onafhankelijker, want minder verbonden met zijn biotoop. Alaska of de evenaar: beide uitersten zijn leefbaar. Warmbloedig, net als de vogels en de zoogdieren, maar anders dan deze, zonder een beschermende vacht of vetlaag - een corpulente buurman niet te na gesproken. Van nature uit is hij niet beschermd en dus bestemd om te leven in een subtropisch paradijs… of om bekleed te worden.

De mens kan zijn vacht zelf kiezen en maakt daar heel nadrukkelijk gebruik van. Zo kan hij veruitwendigen wat binnenin leeft - de stemming, de artistieke smaak - en zich ook aanpassen aan de eisen van het moment: hij kan zijn overall ruilen voor feestkledij. Die keuzevrijheid illustreert de aparte plaats die de mens inneemt in deze schepping. En zelfs dat stukje haartooi dat hij van nature uit heeft meegekregen, wordt gebrusht, gefriseerd, gekleurd…

het besef dat dit spelen risico's inhoudt

Opvoeding, sociale contacten en persoonlijke levensstijl geven de persoonlijkheid een eigen profiel. Waardoor ziel, geest en lichaam al of niet tot ontplooiing komen en zich ook op een originele wijze verhouden tot elkaar. Ook de invloed van de cultuur is overduidelijk. Hoewel er weinig verschil is in ruwbouw tussen bijvoorbeeld de Arabier en de Noord-Amerikaan, is er een totaal verschillende "way of life" en een gans andere waardeschaal. Ook wat betreft het omgaan met het lichaam, de relatie tussen man en vrouw en de sociale relaties in het algemeen.

De mens is een PERSOON met een zekere vrijheid. Hij is niet opgesloten in zijn instinct. Voor hem is heel veel maakbaar. Die maakbaarheid betreft ook zijn relaties en zijn seksualiteit. Want hij wordt wel gestuwd door het instinct, maar dat instinct duidt niet het kader of de grenzen aan, waarbinnen er gespeeld mag worden. Neen, die omgang wordt in goede banen geleid door persoonlijke keuzes. Die zijn dan al of niet conform de goede zeden - de grootste gemene deler van individuele overtuigingen omtrent het gedrag, ten dele ontleend aan vorige generaties.

Zijn naaktheid geeft hem het besef dat dit spelen risico's inhoudt en dat dit gedrag een diepere impact heeft dan bijvoorbeeld samen eten. Want naakt voelt hij zich beschaamd en dat schaamtegevoel is vooral gericht op bekleding of bescherming van die lichaamsdelen, die met het spel te maken hebben. Die seksuele identiteit heeft blijkbaar een erg belangrijke impact op zijn leven, en heeft dus ook wel echt nood aan protectie. Schaamte remt hem af en toont dat hij voorzichtig moet zijn in zijn keuzes en werk moet maken van die goede zeden als regulerend kader.

hij kijkt door de kleren heen

Via zijn kledij beschermt de mens niet enkel zijn huid, maar dus ook, en vooral, zijn privacy! Want tussen de buiten- en de binnenzijde, tussen de uiterlijke en de innerlijke mens is er een nauwe band. De geklede mens beweegt zich vrijmoedig op het publieke forum. Openbaar ontbloot, voelt hij zich daarentegen ten diepste vernederd en ontmenselijkt. De naakte mensen in de concentratiekampen illustreren dit. Wie een mens met dwang uitkleedt, verlaagt hem tot een dier. Menselijkheid uit zich onder meer in het kleden van de naakte mens.

Kledij biedt uiteraard slechts een relatieve bescherming, want de man die een vrouw begerig aankijkt, gaat verder dan de buitenkant. Hij kijkt door de kleren heen, en intimideert de vrouw in haar diepste wezen. Zelfs gekleed, voelt zij zich ontkleed en ongewild gebruikt in een spel, waarvoor ze niet heeft gekozen. Ook vulgaire woorden doorbreken de bescherming, en kunnen heel diep kwetsen.

Sommigen kiezen er weliswaar voor om naakt te poseren. Misschien voor de lieve centen of voor de roem - om hun carrière te boosten. Misschien als ziekelijke exhibitionist of als een schreeuw om aandacht… wat speelt er zich af in het binnenste van Paris Hilton of van Amy Winehouse? Of om de gevestigde orde uit te dagen door in groep naakt te poseren voor die beroemde fotograaf, Spencer Tunick - in groep kan je je wat meer permitteren. Of uit de kleren voor het goede doel, samen met de andere leden van de club, want een gewone kalender krijg je niet meer verkocht. Maar het passend karakter van al die acts als stichtend voorbeeld, is zeer dubieus.

een hiërarchie in lichaamsdelen

Als enige onder de diersoorten kan de mens zich ontkleden of blootgeven. Hij geeft dan zijn bescherming prijs. Dat gebeurt risicoloos wanneer zijn lichaam verzorging nodig heeft of wanneer hij het te warm krijgt. Maar hij kan zich ook ontkleden om de schoonheid van het lichaam te etaleren en zo de attractie te vergroten. En om te tonen hoe zeer die andere wel gewenst is - om hem dichterbij te halen.

Niet alle lichaamsdelen lenen zich daar toe en niet elk contact heeft een gelijke uitwerking. Handen moet je niet bedekken: die kan je zo maar laten zien en de korte handdruk wordt je wel gegund - in de westerse cultuur althans. Blote voeten zullen evenmin choqueren. Maar de benen die daarop uitkomen, liggen gevoeliger… hoe hoger boven de knie, hoe meer. En dan zijn er de lichaamsdelen die we liever verbergen en waarover we ons dus schamen.

Er zijn gradaties in onze lichaamstaal. Je kan knipogen, een schouderklopje geven, zoenen, strelen, omhelzen… en zelfs lichamelijk één worden met die ander. Een tik op de bil gaat veel verder dan een schouderklopje, en kan wanneer die ander er niet mee gediend is, zelfs leiden tot een strafzaak. Sommige dingen doe je ongegeneerd in het openbaar, voor andere verdraag je geen toeschouwers en je wil er evenmin mee worden geconfronteerd. Of juist wel, maar dan word je nagewezen als een exhibitionist.

Wat betreft onze relatie met de buitenwereld, is er van nature een hiërarchie in lichaamsdelen en in de wijze waarop we ze benutten. Hoofd, handen en voeten gebruik je vooral om de buitenwereld te verkennen. Zij behoren in zekere zin tot het publiek domein. De bedekte lichaamsdelen daarentegen toon je niet aan Jan en alleman. Zij hebben dus blijkbaar veel te maken met het intiem persoonlijke. Zij zijn gelinkt aan het diepste innerlijk, dat extra bescherming behoeft. De ogen en de stem… die kan je gebruiken, ofwel om de buitenwereld, ofwel om de binnenwereld te betreden. Smachtende ogen en zachte sensuele woordjes beroeren de mens ten diepste.

Voor die gradaties in gedrag vind je niet zomaar een rationele uitleg. Neen, dat onderscheid is vanzelfsprekend. Het zit ingebakken in de mens en het beoogt de mens als PERSOON te beschermen door de meest broze aspecten te plaatsen buiten het bereik van indiscrete blikken. Want wie de schaamte negerend, de regels overtreedt, doet de innerlijke mens geweld aan.

een feilbare ruwe krijtlijn

Schaamte is het gevoel dat aangeeft wanneer je risico loopt. Zij duidt de grens aan in de gegeven context, maar dan als een feilbare ruwe krijtlijn. Hoever we mogen gaan met de ogen, met de mond, met de tastzin en met het ontkleden. Schaamte leert ons wat we mogen prijsgeven en wat niet. Zij dringt er op aan, om de gevoelige lichaamsdelen te bekleden en zelfs het spreken daarover te omzwachtelen. Zij waarschuwt ook om visueel de ander niet in bezit te nemen. Schaamte moet zorgen voor een zekere afstandelijkheid en bescherming van onze diepste waarde. De andere mag ons wel benaderen, maar krijgt niet zomaar toegang tot de meest kwetsbare plekjes in ons diepste wezen. Die geven we maar geleidelijk prijs. Voelen we ons veilig, en past het in ons concept van goede zeden, dan laten we die bescherming gedeeltelijk varen. Ontstaat er een relatie, dan gaan we die andere ook aanhalen en het verlangen voeden door zachte woorden en een uitnodigende blik, vervolgens door lichamelijk contact en ten slotte door ontkleding.

Schaamte is vooral sterk aanwezig wanneer de persoonlijkheid nog niet gevormd is. Het is een vorm van wantrouwen tegenover het onbekende, dat het kind extra bescherming biedt. Het maakt ook de volwassene voorzichtig wanneer die zijn vertrouwde omgeving verlaat en een onbekend terrein betreedt. Zodat hij niet blindelings vertrouwen stelt in die ander. Die aarzeling is nuttig in een wereld die vaak mooier oogt dan hij in wezen is. Het schaamtegevoel beschermt de mens ook tegen zichzelf. Het helpt hem bescheiden te blijven en grenzen te accepteren. Het helpt de man discreet te zijn en niet elke knappe vrouw aan te kijken alsof hij haar bezit.

Die innerlijke politieman weerhoudt er ons van grof te zijn in doen en laten. Hij controleert ook het taalgebruik dat aan de grondslag van het denken ligt, en medeverantwoordelijk is voor de vorming of misvorming van 't geweten. Alle woorden staan niet op gelijke hoogte. Sommige woorden werpen barrières op en houden anderen op afstand. Sensuele woorden halen de ander dichterbij en hebben soms dezelfde uitwerking als het ontkleden. Vandaar de vele advertenties met dure 0900-lijnen. Andere woorden zijn als een slag in het gezicht. Vulgaire praat kan intimiderend zijn en ervaren worden als een aanranding van de eerbaarheid - een aanslag op de waarde van de persoon. Een gereserveerde manier van spreken toont dan weer een diep respect voor andermans autonomie. Ongevraagd kom je niet te dicht.

Het schaamtegevoel zorgt dus voor kwaliteitscontrole. Spreken en handelen worden getoetst vooraleer ze de wereld worden ingestuurd. Wanneer elkeen wiedt in eigen tuin, komt het onkruid niet in bloei en waait het zaad niet over naar de buurman. De overheid moet hier en daar wel tussenbeide komen, maar kan haar aandacht voornamelijk richten op het onderhoud van de publieke tuin, waar de individuele wegen elkaar kruisen.

Die schaamte heeft natuurlijk ook een schaduwzijde. Ook goede initiatieven kunnen worden afgeremd. En dat speelt collectief of individueel. Collectief, indien het muurtje omgebouwd werd tot een fort. De vrouw die daarin opgroeit, voelt zich wellicht in haar blootje zonder die beschermende sluier. Ook individueel kan het fout gaan: bij sommige personen is die politiemacht zeer nadrukkelijk aanwezig, blijft de handrem geblokkeerd en komt de persoonlijkheid nooit echt tot ontplooiing.

een aversie op die zoveel sterker is

Naaktheid roept dus om bescherming. Zij vereist een gepaste context die de nodige garanties biedt tegen fysieke koude en tegen het kwetsen van die abrikozenhuid. Maar ook tegen verkilling en tegen verwonding van de innerlijke mens door hemzelf of door soortgenoten met oneerbare intenties. Wie zijn seksualiteit verkeerd gebruikt, verbreekt de innerlijke eenheid en doet zichzelf innerlijk geweld aan. Hij misbruikt zijn hard- en software.

En wie zich gebruikt weet door een ander, wordt in zijn persoonlijkheid miskend en dat kan diepe sporen nalaten. Dat woordenspel en die lichaamstaal zijn soms erg subtiel: wie belaagd wordt, voelt de overtreding zeer scherp aan, maar kan het niet, of nauwelijks bewijzen. Wie te kwader trouw is, kan zich dus veel permitteren. Hij kan anderen geweld aandoen met zijn schunnige woorden of zijn obscene blikken.

Dan gaat het gevoelsleven protesteren en dat uit zich in de woordenschat. De overtreder wordt nagewezen als een viezerik of zelfs een smeerlap. Ook voor handelingen die in een andere context juist een uiting zijn van diepe genegenheid en dus niet vallen in de categorie van perverse acts. Een mens voelt heel sterk aan dat er zoiets is als innerlijke vervuiling wegens overtreding van de grenzen. Die overtreding roept een aversie op die zoveel sterker is dan de afkeer tegenover het stoffelijke vuil. En ook het slachtoffer voelt zich vuil. Het is alsof die emotionele wonde ettert.

Elk mens moet dus ook zijn buitengrenzen bewaken en beletten dat wie te kwader trouw is, hem te dicht nadert. Kinderen zijn daartoe nog niet in staat. Hoe jonger de leeftijd, hoe meer een maatschappij erop moet toezien dat die letterlijke en figuurlijke naaktheid niet wordt misbruikt. Ook een volwassene die emotioneel fragiel is of beschadigd, heeft bescherming nodig. Want het lichaam kan aangeboden worden om zo de erkenning en liefde te ontvangen waarnaar men hunkert, of omwille van de maatschappelijke druk - om erbij te horen.

hij mag het programma personaliseren

Anders dan bij de dierenwereld is er bij de mens geen sprake van een black box. Er is geen programma dat zijn eigen ding doet en het proces van A tot Z beheerst, zonder dat je kan tussenbeide komen. Neen, de mens heeft in zijn lichaam slechts de drive meegekregen en ergens in de innerlijke mens de krijtlijnen waarbinnen het zich allemaal moet afspelen. Voor het overige heeft hij de vrijheid. Hij kan het programma personaliseren en heeft daarbij ook de mogelijkheid om die krijtlijnen te overrulen.

Volgt de mens ongebreideld zijn begeertes, dan overklast hij zelfs de dierenwereld. Want daar wordt de begeerte gestuurd door het instinct en functioneert zij slechts binnen het vooraf bepaalde kader. De mens daarentegen geniet de vrijheid om het al of niet te doen. Doen als ultieme uitdrukking van wederzijdse liefde. Of uit zogenaamde morele plicht. Of hij doet het met geweld, als toppunt van verachting.

De vrije mens moet dus een kader uittekenen voor behoorlijke seksualiteit. Vertrekkend van de gelijkwaardigheid van elk mens, wordt de vrijheid van de ene beperkt door de vrijheid van de andere. Wil je bovendien de persoonlijkheid van elk mens respecteren, dan kan je het lichaam en de emoties van die ander bezwaarlijk reduceren tot een gebruiksvoorwerp… en zo heb je al een deeltje van het fundament voor universele goede zeden.

Het personaliseren van het programma gebeurt vooreerst collectief. De wijze van omgaan met eigen en andermans lichaam - wat wél of niet mag - wordt sterk beïnvloed door cultuur en opvoeding. Blote armen kunnen hier wél en op een ander misschien niet. Als man een vrouw rechtstreeks aanspreken is bij ons geen probleem, maar elders misschien wel. Cultuur bouwt verder op dit aangeboren onderscheid tussen lichaamsdelen. Soms door het beschermend muurtje met de grond gelijk te maken en alle schaamte af te leggen, soms door het muurtje om te bouwen tot een versterkte burcht met omgangsverbod en boerka.

Personaliseren gebeurt ook op individueel niveau. Vooral in een permissieve samenleving is de ruimte voor de individuele keuze groot. Klassieke rolpatronen hoef je daar niet te volgen.

Uit die cultuurgebonden elementen concluderen dat schaamte slechts een bijproduct is van een cultuur - een product dat je net zo goed kan negeren - is een brug te ver. Want je komt in alle culturen een gemene deler tegen. Zelfs in onze westerse cultuur, waarin de waarde van het geld en die van de lust de strijd tegen de schaamte en het fatsoen lijken te winnen. Want ook zij, die het programma hebben overruled, en zich storen aan God noch gebod, steunen impliciet de goede zeden wanneer ze zelf een keer te veel door de sensatiepers te kijk worden gesteld. Dan roepen ook zij om bescherming van hun privacy, dus om toepassing van de goede zeden. Ook zij dreigen op de vuist te gaan met een concurrent die zich te ver waagt bij hun lief. En wellicht spreken ook zij niet vrijuit over hun belevenissen in bed… Of misschien doen ze dat wel, omdat het hen goed uitkomt, omdat ze media-aandacht zoeken en daarom provoceren met hun ontboezemingen, of omdat ze het noorden kwijt zijn.

Onze maatschappij blaast warm en koud. Enerzijds een toenemende ontbloting - een uitnodiging om kwetsbare intieme dingen op de markt uit te stallen. Anderzijds een stijgende aandacht voor de privacy, maar dan gericht op bijkomstigheden zoals geboortedata, nummerplaten van fout geparkeerde auto's of foto's gemaakt door verkeerscamera's. Vreemd contrast en tegelijk goed verklaarbaar. Want ergens wordt wel aangevoeld waar het schoentje wringt, maar de balans is zoek en dan bereik je het tegengestelde resultaat.

de mens blijft verweesd achter

De techniek laat nu toe om obsceen gedrag vast te leggen en eindeloos te herhalen. Naaktheid wordt losgekoppeld van intimiteit en gekoppeld aan de Mammon. Inspelend op de begeerte wordt ontucht nu op een nieuwe manier gecommercialiseerd. Wie in de business zit en een graantje mee wil pikken, moet die schaamte maar negeren. Hij plaatst geld bovenaan de waardeschaal en neemt voorts een opportunistische houding aan. Van hem moet je geen rechtlijnigheid verwachten. Hij kiest voor het slijk der aarde.

Bovendien verlaagt techniek de drempel. En dat geldt zowel aan de aanbod- als aan de vraagzijde. Wanneer er geen persoonlijke confrontatie is, is er minder schaamte. Wie in zijn appartementje zit - rolluiken omlaag - en zich blootgeeft voor de webcam, en wie aan de andere kant de beelden bekijkt, hebben geen echt contact met elkaar. Die anonimiteit leidt tot vrijpostigheid. Wie zich blootgeeft doet dat misschien voor de ganse wereld, maar heeft in de beslotenheid van de eigen woonst de indruk alleen te zijn.

Wat diepmenselijk is en uitermate schoon kon zijn, wordt uit zijn natuurlijke context gehaald en aangeboden als consumptieseks. Dat is parels voor de zwijnen werpen. Maar misschien wordt de schade pas jaren later ook erkend, want eerst is er de opwinding en de zoete smaak van de overtreding. Intussen hoopt de pollutie van gevoelens en gedachten zich verder op. Relaties worden verziekt en de mens blijft verweesd achter zonder echte vrienden.

Mensen gaan op zoek naar excuses voor hun ongepast gedrag. Dat anderen het ook doen, verlicht de schuld. Ook het feit dat beelden artistiek verantwoord zijn, kan helpen als excuus. Maar kunst vereist een andere context. De nadruk ligt dan op het behoedzaam beschouwen van de schoonheid - niet op het gulzig consumeren. Kunst benadert de werkelijkheid op een andere manier. Die andere approach schept afstand en daardoor kan de grens inderdaad een beetje worden opgeschoven. Een naakt beeldhouwwerk in het stadspark is niet vergelijkbaar met een striptease in een bar, onder meer door het statische karakter van het beeld. En door zijn context heeft het evenmin de uitwerking van een statische foto in een pornoblad.

zoiets noemen we dan charme

In het gewone sociale verkeer is uitkleden natuurlijk zelden aan de orde. Je doet dat om functionele redenen bij de dokter of in de sportclub… Of je doet het in mindere of meerdere mate op het strand… en daarbij negeren sommigen de schaamte.

Meestal wordt schoonheid op een subtielere manier gebruikt. Zoiets noemen we dan charme. De mooie ogen, de gracieuze bewegingen van het lichaam, de zachte stem en de vriendelijke woorden… geven een zachte kleur aan de omgang met elkaar. Een charmante vrouw buigt droge zakelijkheid of zelfs nukkige weerstand om naar een welwillige medewerking. Charme kan relaties oliën en het sociale leven vlot doen verlopen. De bevalligheid verleent het verzoek meer daadkracht: de weerstand smelt weg en zonder fysieke of morele dwang wordt de andere ertoe overhaald te passen. Zo krijg je een galante vriendelijke cultuur. Een samenleving wordt verrijkt door die combinatie van vrouwelijke en mannelijke input, gebruikt vanuit zuivere intenties en binnen bepaalde perken. En niet in een poging om gerechtvaardigde grenzen te overschrijden.

Er is dus schoonheid die behoort tot het publieke domein, waarvan elkeen mag genieten. Dat geldt voor de natuur en de stadsparken, het cultureel erfgoed, de kunst in al zijn vormen… Ten dele geldt dat ook voor menselijke schoonheid. Je kan vertederd worden door de kleine meid op haar kinderfiets, meegenieten van de kwebbelende tienermeisjes die elkaar op straat ontmoeten, participeren in de vreugde van een stralende persoon of van een verliefd koppel. Je kan ontroerd worden door een sensuele stem of door de gratie op de dansvloer… van dat alles mag je genieten, en het blijft zuiver voor zover je niet door je fantasie een andere plaats inneemt dan die van hoffelijke toeschouwer.

Er is heel wat schoonheid die in onze westerse cultuur beleefd mag worden op het niveau van de sociale relaties. Maar zelfs dat is niet evident. Want andere culturen accepteren geen contact tussen beide seksen en zorgen dus voor een strakke scheiding. Charme wordt dan geweerd uit het publieke forum. De sluier wordt pas afgelegd nadat de voordeur is gesloten. Goede zeden is dan het argument, en het toont hoe verschillend culturen daarmee omgaan. De scheidslijn tussen privé- en openbaar domein - wie, wat, waar mag - is soms erg verschillend. Soms loopt de scheiding ook binnenshuis: de man heer en meester in de living en op straat, de vrouw opgesloten in de keuken in te enge rolpatronen. Neutraal is dat allemaal niet. Wordt alle charme afgewezen als strijdig met de goede zeden, dan wordt een cultuur zwaarmoedig. In een puriteinse cultuur is genieten uit den boze en rest er niet veel ruimte voor persoonlijke ontplooiing. Die overdrijving wreekt zich uiteraard in latere generaties.

ik keer ontevreden terug

Schoonheid die nauw verbonden is met het diepste wezen van de mens, hoort thuis in de private sfeer, en wordt zelfs daar best gebruikt voor het bestemde doel. Die schoonheid wordt door de schaamte beschermd tegen indiscrete blikken. Die schoonheid is bedoeld als bonus binnen die onvoorwaardelijke twee-eenheid met onderlinge toewijding en trouw - die relatie waarover onze songwriter niet raakt uitgepraat. Die schoonheid is erg kwetsbaar en bloeit in een ommuurde tuin. Wordt ze op de markt gegooid als koopwaar, dan wordt dit bloemenperk vertrapt.

Dat keurslijf werd bij ons ostentatief afgelegd. De mens moet ofwel figuurlijk, ofwel letterlijk uit de kleren. egoïstisch genieten wordt in onze cultuur gepredikt als de norm, en dat geldt ook voor wat betreft het seksleven. Maar die vrij en blije boodschap blijkt niet te werken. Ook al wordt de techniek in bed verbeterd, onvrede en eenzaamheid worden groter wanneer seks losgekoppeld wordt van het diepste innerlijk. Wie het alleen maar doet, raakt innerlijk verscheurd. Want de diepe band tussen de innerlijke en de uiterlijke mens werd genegeerd, en dat doet pijn. Want het diepmenselijke blijft achterwege, terwijl die band met de PERSOON van nature verondersteld wordt. Men weet zich niet erkend en niet geliefd. De honger wordt dus groter en de daad wordt dwangmatig herhaald. Van duurzaam genieten is geen sprake, want dat is een bonus die wordt toegevoegd aan een diepe eerbare relatie, en waarvoor niet betaald mag worden. Die bonus reikt veel dieper dan een prikkeling van zenuwen gedurende enkele minuten. Ga je voor de pret, dan is het plezier heel vluchtig. Je verspeelt de diepere levensvreugde die meer te maken heeft met geven, dan met nemen, en die geworteld is in het gewone leven. Wie slechts de kick zoekt, verdringt het alledaagse leven naar het achterplan als een noodzakelijk kwaad. Die wereld vraagt te veel moeite en verloopt te traag.

De cultuur die principieel de goede zeden afwijst, zorgt dus voor misnoegde en gefrustreerde klanten. Ik keer ontevreden terug - dat is de leuze van de internetverslaafde. Ontevreden, want na elke act wordt de diepe nood nog scherper aangevoeld. Wie vuil is, wordt vuiler en krijgt een afkeer van zichzelf en van die andere.

de blinde drift kan slechts het lijf (h)erkennen

De door blinde drift gedreven eenheid kan slechts het lijf (h)erkennen. Een man verenigt zich dan met een vrouw op de meest intieme wijze, maar dan zoals in de dierenwereld, om een honger te stillen. De diepe impact die specifiek is voor de mensenwereld, wordt genegeerd. Wat de vrouw te bieden heeft, neemt hij als een snack. Gewild of ongewild stelt de vrouw niet enkel haar lichaam bloot, maar ook de fragiele innerlijke mens… en die voelt zich naderhand wellicht misbruikt, want genegeerd.

Seksualiteit geplaatst in het juiste kader, laat een persoon openbloeien, en geeft de diepe voldoening omdat men zoveel aan elkaar kan schenken en ook mag ontvangen. Seksualiteit als geïsoleerd genotsmiddel, leidt - omwille van die miskende diepere relatie - al gauw tot minachting.

De blinde drift kan ook verder gaan - het dier voorbij - wanneer niet enkel de diepe band wordt genegeerd, maar die andere ook gedwongen wordt. En die schade is uiteraard zoveel groter wanneer er kinderen, die daar noch fysiek, noch emotioneel rijp voor zijn, bij betrokken worden. Of mensen die weliswaar volwassen zijn in leeftijd, doch kwetsbaar als een vogeltje ingevolge aangeboren of verworven zwakte. Zo'n misbruik resulteert in diepe trauma's en veelal ook in een jarenlange onbekwaamheid om relaties aan te gaan. De gekwetste mens vergrendelt de voordeur omdat de buitenwacht niet te vertrouwen is. Wie als duivel grote schade wil aanrichten, specialiseert zich dus op het terrein van de seksuele drift.

hij mag zich voorbereiden op een vrije val

Het wordt tijd om alles op een rij te zetten en te concluderen. De mens heeft slechts de drive meegekregen en kan het dus in theorie doen waar en wanneer hij het maar wil. Maar dat botst dan met de vaststelling dat hij juist op dit terrein geremd wordt door een zekere schaamte. De schaamte maakt hem er attent op dat seksualiteit sterk verbonden is met de innerlijke mens en dat er een kader is waarbinnen hij zijn vrijheid moet gebruiken. Geest en lichaam mogen niet worden losgekoppeld. Hoe een cultuur met dat alles omgaat blijkt uit de goede zeden. Worden man en vrouw en kind erkend als PERSOON met gelijke rechten, dan worden ze niet gereduceerd tot een gebruiksvoorwerp dat ofwel naakt wordt tentoongesteld, ofwel opgesloten wordt in huis. Dat personalisme is een essentieel stukje van het fundament voor de goede zeden.

In de mensenwereld is seks verbonden met relatievorming tussen twee gelijkwaardige PERSONEN. Wie hiertegen zondigt - wie de ander consumeert of zelf geconsumeerd wordt - voelt zich vuil en ervaart een diepe onvrede. Consumptieseks leidt bovendien tot verslaving en het maakt ook de andere terreinen van het leven flets. De consument komt terecht in een vicieuze cirkel want de begeerte stuurt het leven en duldt naast zich geen andere meester. Wie die kracht niet onder controle houdt en de grenzen negeert, dreigt er door overheerst te worden. Hij mag zich voorbereiden op een vrije val.

bescherming tegen wispelturigheden en taboes

Wie door de naakte aap overtuigd werd van het feit dat seksualiteit geen consumptiegoed is, en dan de passages in de bijbel leest betreffende thema's als schaamte, seksualiteit en de man-vrouwverhouding, zal een sterke analogie vaststellen met wat voorafgaat. Wat de bijbel leert - soms expliciet, soms verpakt in parabels of in poëzie - stemt overeen met die rationele lering. Voor de gelovige confirmeert het zijn overtuiging dat God doorheen die bijbel de mens toespreekt en hem zo bescherming wil bieden tegen de wispelturigheden en de taboes van een cultuur. Natuurlijk werd die bijbel op zijn beurt beïnvloed door de tijdsgeest. Maar vaak gaan profeten lijnrecht in tegen hun cultuur. Gods woorden staan dan haaks op de grootste gemene deler. Die tijdsgeest was dus ondergeschikt aan de boodschap van Godswege.

Genesis verhaalt hoe de mens geschapen wordt als een PERSOON, een doel op zich. Man en vrouw zijn naakt geschapen, maar in een paradijs wordt die kwetsbaarheid niet als een gemis ervaren. Zij zijn opgetogen over elkaar en van schaamte is geen sprake. Maar Gods voorschriften negerend, gaat die mens de mist in. Onveilig chattend, raakt hun PC besmet. Schaamte en ruzie zijn het resultaat. Een ruzie die - blijkens die voorspelling van het eerste uur- de man-vrouwrelatie blijvend zal verzuren. De mens is verward in zijn denken en verweesd in zijn voelen. Zijn programma's lopen vast en hij wordt afgeleid naar bedrieglijke sites, waar hij zijn eer en zijn centen kwijtspeelt. Menselijke talenten worden geperverteerd wanneer de mens zichzelf verafgoodt en de andere consumeert. Seksualiteit wordt dubbelzinnig: bron van diepste vreugde in het Hooglied. Bron van onnoemelijk leed in sommige andere passages.

geen afstand van zijn auteursrechten

Maar de Bijbelboeken gaan verder dan een vaststelling van de schade en een analyse van oorzaak en gevolg. Want God is niet ongevoelig voor de miserie. Hij wil zijn creatie hersteld zien, zoekt terug contact en opent een weg van bevrijding. Wie als slachtoffer geconsumeerd werd en vies is van zichzelf, kan gereinigd en genezen worden. Maar ook de begerige consument die walgt van zijn gedrag, krijgt de kans voor een nieuw leven, waar al wat vuil is, wordt afgewassen. Het verstandelijk inzicht dat hier geboden wordt, kan wellicht helpen om de onvrede die hij ervaart te plaatsen, zodat hij expliciet zijn fout aanvaardt en uitziet naar herstel.

Wie God daarbij te hulp roept, moet als eerste en belangrijkste stap de vriendschap met de Vader aangaan of herstellen. Die relatie komt tegemoet aan de diepste aspiraties van de mens en ze vormt tegelijk een stevige basis voor andere evenwichtige relaties. Wie zich door Hem gekend en geliefd weet, wordt niet langer door eenzaamheid gedreven naar virtuele relaties. Een comeback is dus mogelijk, zowel voor de prostituee, als voor de klant - de verloren zoon.

De weg terug is niet gemakkelijk en vraagt wellicht deskundige bijstand. Gore tijdschriften kan je weggooien en een fotomap kan je deleten van de harde schijf, maar het zal wellicht jaren duren vooraleer al dat beeldmateriaal niet meer uit het geheugen wordt opgehaald. Toch loont het de moeite om een propere vrije mens te worden: voor zichzelf en voor familie en omgeving. Bovendien kan een mens beter hier en nu de strijd voeren. Beter nu met zichzelf, met de naaste en met God in het reine komen, dan met al dat bezwarend materiaal betrapt worden bij de oversteek van de doodsrivier. Want hoe raak je die vuilnis dan nog kwijt?!

-------------------------------
C.S. Van Audenard
maart 2009

Begin